Πρόλογος Νανά Παλαιτσάκη
Για πάρα πολλά χρόνια έως και αυτή την στιγμή, πάρα πολλοί άνθρωποι ζούσαν και ζουν μ’ ένα άγχος. « Τι θα κάνω αν μου τύχει κάτι και νοσηλευθώ σε νοσοκομείο που δεν ξέρουν το ιστορικό μου»;
Δεν σας κρύβω ότι εγώ ως χρόνια ασθενής, έλεγα πάντα σε φίλους και γνωστούς, αν μου συμβεί κάτι και δεν μπορώ να επικοινωνήσω με τον γιατρό, μην τυχόν και μου κάνουν ένεση σιδήρου ( ο σίδηρός μου είναι ανύπαρκτος, αλλά λόγω του νοσήματός που έχω δεν επιτρέπεται να λάβω). Αλήθεια έχετε καθόλου μπει στο μυαλό μιας εγκύου που ζει σ’ ένα απομακρυσμένο νησί, όπου ο μόνος γιατρός που υπάρχει είναι ο αγροτικός;
Επειδή γίνεται συζήτηση για το ρυθμιστικό πλαίσιο που ετοιμάζει η Ε.Ε, όπου σε οποιοδήποτε μέρος της Ευρώπης και αν ταξιδέψω, δεν θα έχω την ανασφάλεια για το τι θα κάνουν οι γιατροί εκεί που δεν ξέρουν το ιστορικό μου, καθώς θα μπορούν να δουν τα πάντα με την ψηφιοποίηση του φακέλου μου, γεγονός που με κάνει πολύ χαρούμενη πια.
Για την νέα εποχή που ακούει στο όνομα Ψηφιακή Υγεία, ρώτησα την Δρ. Αναστασία Χασάπη, που με την εξειδίκευση που έχει στην έρευνα αλλά και στην εφαρμογή, μπορεί ν’ αποκωδικοποιήσει και να μας ενημερώσει για το τι σημαίνει ψηφιακή εποχή στην υγεία.
Μου είπε λοιπόν αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω:
Φανταστείτε έναν κόσμο όπου η υγειονομική φροντίδα είναι προσβάσιμη σε όλους, οποιαδήποτε στιγμή και από οποιοδήποτε μέρος. Έναν κόσμο όπου η τεχνολογία όχι μόνο γεφυρώνει αποστάσεις αλλά δίνει σε κάθε πολίτη τον έλεγχο της υγείας του. Αυτή είναι η υπόσχεση της ψηφιακής υγείας. Καθώς η Ελλάδα υιοθετεί και προωθεί καινοτόμες λύσεις στον τομέα της υγείας, είμαστε πιο κοντά από ποτέ στο να φέρουμε την ισότητα και την πρόληψη στο επίκεντρο της φροντίδας. Η ψηφιακή υγεία δεν είναι πλέον το μέλλον – είναι το εδώ και τώρα· μια νέα πραγματικότητα που αλλάζει τον τρόπο που ζούμε και φροντίζουμε τον εαυτό μας.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η ανάγκη για απομακρυσμένη παρακολούθηση και υποστήριξη ανέδειξε την αξία της ψηφιακής υγείας, φέρνοντάς την στο προσκήνιο.
Τι αλλάζει στην Ευρώπη και στην Ελλάδα;
Σήμερα, χάρη στην στρατηγική ώθηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι επιλογών και δυνατοτήτων. Η Ε.Ε. επιδιώκει τη δημιουργία ενός κοινού ρυθμιστικού πλαισίου που θα επιτρέπει σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες να έχουν ασφαλή πρόσβαση στα ιατρικά τους δεδομένα, ανεξαρτήτως συνόρων – ο λεγόμενος Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space – EHDS ). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας Έλληνας πολίτης που ταξιδεύει ή διαμένει σε άλλη χώρα της Ε.Ε. θα μπορεί να παρέχει στους τοπικούς γιατρούς πρόσβαση στο ιατρικό του ιστορικό, διευκολύνοντας έτσι την άμεση και αποτελεσματική φροντίδα του. Ταυτόχρονα, μέσω του προγράμματος NextGenerationEU , επενδύονται σημαντικοί πόροι στην ψηφιακή αναβάθμιση των συστημάτων υγείας και στην έρευνα, προάγοντας την καινοτομία και τη βιωσιμότητα στον τομέα της υγειονομικής φροντίδας.
Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη της ψηφιακής υγείας αποτελεί ακόμα μια αναδυόμενη πραγματικότητα. Μέχρι σήμερα, οι προκλήσεις περιλάμβαναν την έλλειψη ενοποιημένων αρχείων και την αποσπασματική καταγραφή δεδομένων από τα δημόσια νοσοκομεία, γεγονός που συχνά περιόριζε την αποτελεσματικότητα του συστήματος και επιβάρυνε τους ασθενείς με περιττές επαναλήψεις εξετάσεων. Με το σχέδιο δράσης του Υπουργείου Υγείας για το 2024 , η ψηφιακή μεταρρύθμιση βρίσκεται σε σημείο καμπής, καθώς η καθιέρωση του Εθνικού Ψηφιακού Φακέλου Υγείας υπόσχεται να ενώσει τα δεδομένα υγείας των πολιτών.
Οι γιατροί θα έχουν πλέον άμεση πρόσβαση στο πλήρες ιατρικό ιστορικό των ασθενών τους, με σκοπό να βελτιωθεί η διαχείριση χρόνιων παθήσεων και να μειωθεί ο κίνδυνος καθυστερήσεων ή λαθών.
Η Ελλάδα έχει ήδη να επιδείξει πρωτοβουλίες που θέτουν τις βάσεις για την ψηφιακή
ενσωμάτωση στην υγειονομική περίθαλψη. Ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο παράδειγμα είναι το πρόγραμμα τηλεϊατρικής της Vodafone , το οποίο στηρίζει τους αγροτικούς και γενικούς ιατρούς, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συμβουλεύονται σε πραγματικό χρόνο εξειδικευμένους ιατρούς του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Μέσα από αυτή την υπηρεσία, ασθενείς σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές, όπως ορεινά χωριά και μικρά νησιά, έχουν την ευκαιρία να διενεργήσουν εξετάσεις μέσω εύχρηστων φορητών συσκευών τηλεϊατρικής, περιορίζοντας, έτσι, τις μετακινήσεις τους προς υγειονομικά κέντρα που μπορεί να απέχουν 40 και άνω χιλιόμετρα. Τα αποτελέσματα αποστέλλονται άμεσα στους εξειδικευμένους ιατρούς, οι οποίοι μπορούν να παρέμβουν έγκαιρα όταν χρειάζεται. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά ενισχύεται και η ευελιξία και η αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης φροντίδας, ανεξαρτήτως απόστασης.
Άλλο παράδειγμα καινοτομίας αποτελεί η εφαρμογή Best Start, που υλοποιήθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Φαιναρέτη σε συνεργασία με τη Vidavo. Η εφαρμογή αυτή απευθύνεται σε εγκύους και νέες οικογένειες, παρέχοντας δωρεάν και έγκυρη πληροφόρηση για κάθε στάδιο της μητρότητας, από τη σύλληψη και την εγκυμοσύνη μέχρι τα πρώτα χρόνια της γονεϊκότητας. Παράλληλα, συνδέεται με την τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης της Φαιναρέτης, δίνοντας τη δυνατότητα σε εγκύους και νέους γονείς να επικοινωνούν άμεσα με εξειδικευμένο προσωπικό, όπως μαίες και ψυχολόγους, για συμβουλές και καθοδήγηση, προσφέροντας ανεκτίμητη στήριξη σε γυναίκες και οικογένειες που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές. Η ανάπτυξή της έγινε εφικτή χάρη στην ενίσχυση από μια καμπάνια crowdfunding, η οποία ξεπέρασε τον στόχο της και επιβεβαίωσε την ανάγκη για τέτοιου είδους υποστήριξη στην ελληνική κοινωνία.
O Ρόλος της τεχνητής Νοημοσύνης αλλάζει τον ρόλο γιατρού – ασθενή
Οι δυνατότητες της ψηφιακής υγείας εξελίσσονται συνεχώς και ραγδαία, με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) και των φορητών συσκευών (wearables) να έχουν φέρει επανάσταση στον τρόπο πρόληψης, διάγνωσης και παρακολούθησης των ασθενειών. Αυτή η νέα πραγματικότητα αλλάζει την παραδοσιακή σχέση ασθενή-γιατρού, καθώς οι πολίτες δεν είναι πλέον παθητικοί δέκτες αλλά ενεργοί διαχειριστές της υγείας τους. Η ενσωμάτωση τέτοιων ψηφιακών λύσεων στο σύστημα υγείας είναι ζωτικής σημασίας και αποτελεί φυσική εξέλιξη, ιδίως ενόψει των αυξανόμενων αναγκών μιας κοινωνίας με ολοένα και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής που συνοδεύεται από ταυτόχρονη αύξηση των χρόνιων παθήσεων.
Με λίγα λόγια, η ψηφιακή υγεία είναι όχι μόνο τεχνολογική αλλά και ανθρώπινη πρόοδος, που μας αγγίζει όλους. Η πρόληψη και η ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική φροντίδα δεν είναι πλέον μακρινό όνειρο, αλλά μια πραγματικότητα που χτίζεται σταδιακά. Ένα μέλλον όπου κάθε πολίτης, από την Αθήνα ως το πιο απομακρυσμένο νησί, θα μπορεί να έχει τις ίδιες ευκαιρίες για υγειονομική φροντίδα.
Δρ. Αναστασία Χασάπη
R&D Project Manager @ VIDAVO S.A.
