Tο φάρμακο «που είναι δυνατόν να φέρει το τέλος του HIV» πήρε πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιουργώντας ελπίδες για έλεγχο του AIDS μέσω της λεγόμενης προφύλαξης πριν από την έκθεση, γνωστή ως PrEP, η συνταγογράφηση και διάθεση της οποίας ξεκίνησε επίσημα στην Ελλάδα το Μάιο.
Η απόφαση έρχεται έναν μήνα μετά την πρόταση των ρυθμιστικών αρχών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) για το πρώτο φάρμακο του είδους του.
Το φάρμακο, με τη δραστική ουσία λενακαπαβίρη (lenacapavir), είναι μια μορφή προληπτικής αγωγής η οποία λειτουργεί εμποδίζοντας τον ιό να αναπαραχθεί και να εξαπλωθεί μέσα στον οργανισμό. Μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης από τον HIV τόσο σε ενήλικες όσο και σε εφήβους.
Σε κλινικές μελέτες, το εμβόλιο αποδείχθηκε 100% αποτελεσματικό στην πρόληψη του ιού, με αποτέλεσμα οι ειδικοί να το χαρακτηρίσουν ως μία από τις μεγαλύτερες ιατρικές καινοτομίες του 2024.
Το φάρμακο θα πωλείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν. Θα είναι η πρώτη διαθέσιμη επιλογή PrEP δύο φορές το χρόνο, αντικαθιστώντας την ανάγκη για καθημερινή λήψη χαπιών.
Ο Δρ Dietmar Berger, διευθύνων σύμβουλος της Gilead Sciences, δήλωσε σε ανακοίνωση ότι η ταχεία έγκριση της Επιτροπής υπογραμμίζει το «μετασχηματιστικό δυναμικό της λενακαπαβίρης να συμβάλει στην αντιμετώπιση της επείγουσας ανεκπλήρωτης ανάγκης για πρόληψη του HIV σε όλη την Ευρώπη».
Η νέα θεραπεία έρχεται εν μέσω της αύξησης των κρουσμάτων HIV. Το 2023, υπήρξαν περισσότερες από 24.700 νέες διαγνώσεις HIV στην ΕΕ, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία, αύξηση 11,8% από το 2022.
Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει επίσης εγκρίνει το φάρμακο, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) το έχει συστήσει ως πρόσθετη επιλογή για την πρόληψη του HIV.
Η Gilead δήλωσε ότι επιδιώκει επίσης την έγκριση του lenacapavir στην Αυστραλία, τη Βραζιλία, τον Καναδά, τη Νότια Αφρική και την Ελβετία, και ότι σύντομα θα προσθέσει την Αργεντινή, το Μεξικό και το Περού στον κατάλογο.
Η εταιρεία έχει επίσης συμφωνήσει να πουλήσει γενόσημα του φαρμάκου σε 120 χώρες με χαμηλό εισόδημα και υψηλά ποσοστά HIV. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο ευρέως διαθέσιμο θα είναι μετά την περικοπή της χρηματοδότησης νωρίτερα φέτος από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες παραδοσιακά αποτελούν σημαντικό δωρητή στον τομέα της παγκόσμιας υγείας.
Το HIV επηρεάζει περίπου 40,8 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι 630.000 άτομα πέθαναν από ασθένειες σχετικές με το AIDS πέρυσι.
Η Δρ Winnie Byanyima, εκτελεστική διευθύντρια του UNAids, σε προ διμήνου δηλώσεις είχε τονίσει ότι έχουν παροτρύνει την Gilead να καταστήσει το lenacapavir διαθέσιμο και προσιτό σε όλους όσους το χρειάζονται δεδομένου ότι είναι ένα φάρμακο “με δυνατότητα να τερματίσει την πανδημία”.
Η PrEP στην Ελλάδα
Mε την εγκύκλιο που υπογράφει η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, ξεκίνησε στις 19 Μαΐου, η διάθεση της PrEP από τα φαρμακεία 24 νοσοκομείων (μέχρι σήμερα).
Σύμφωνα και με την εγκύκλιο δικαιούχοι της PrEP είναι άτομα αρνητικά στον HIV που πληρούν ένα τουλάχιστον από τα κάτωθι ενδεικτικά κριτήρια:
α) αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν από τον HIV (ως αυξημένος κίνδυνος μόλυνσης ορίζεται το σύνολο των παραγόντων που αυξάνουν τις πιθανότητες ενός ανθρώπου να μολυνθεί από τον HIV, οι οποίοι δύνανται να σχετίζονται με την εργασία, τον τόπο διαβίωσης, τα υποκείμενα νοσήματα και τη σεξουαλική συμπεριφορά του),
β) σεξουαλική επαφή με ερωτικό σύντροφο διαφορετικού ΗIV ορολογικού προφίλ,
γ) χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών,
δ) σεξουαλική επαφή επ’ αμοιβή.
Όπως αναφέρει το έγγραφο, «σε κάθε περίπτωση και τηρουμένων των μέτρων προφύλαξης από τη μετάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ), προϋποθέσεις για τη χορήγηση της αντιρετροϊκής αγωγής PrEP αποτελούν η έκδοση αρνητικού αποτελέσματος μετά από τη διενέργεια των προβλεπόμενων από το «Πρωτόκολλο για τη χορήγηση προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής (Pre Exposure Prophylaxis – PrEP) πριν από πιθανή έκθεση στον HIV» για την PrEP ιατρικών εξετάσεων για την ανίχνευση του ιού HIV (εξέταση αρχικού ελέγχου – screening) καθώς και η πραγματοποίηση εργαστηριακού ελέγχου για άλλα ΣΜΝ».
Στην εγκύκλιο περιγράφεται όλη η διαδικασία. Αξίζει, όμως, να αναφέρουμε πως δικαίωμα συνταγογράφησης της έχουν αποκλειστικά γιατροί με ειδικότητα Γενικής/ Οικογενειακής Ιατρικής, Εσωτερικής Παθολογίας, Δερματολογίας/Αφροδισιολογίας ή Μαιευτικής Γυναικολογίας.
Η διαδικασία χορήγησης της προληπτικής αντιρετροϊκής αγωγής ξεκινά επί του παρόντος από τα 24 Νοσοκομειακά Φαρμακεία του ΕΣΥ, τα οποία ήδη εξυπηρετούν ασθενείς υπό αντιρετροϊκή αγωγή:
- 251 ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
- Γ. Ν. Α. ΛΑΪΚΟ
- Γ. Ν. ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ»
- Γ.Ν. ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΖΑΝΕΙΟ
- Γ.Ν. ΧΙΟΥ «ΣΚΥΛΙΤΣΕΙΟ»
- Γ.Ν.A. ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ-ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ Ε.Ε.Σ.
- Γ.Ν.Α. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»
- ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ Κ.Α.Τ.-Ε.Κ.Α.
- Γ.Ν.Α. «Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ»
- Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ
- ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ – ΠΑΝΑΝΕΙΟ
- Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ»
- ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΑ «ΑΓ.ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ»-Γ.Ν. ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ «Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ»
- ΓΕΝΙΚΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΗΦΙΣΙΑΣ «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ»
- ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΥΓΓΡΟΣ»
- Γ.Ν. «ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΒΟΥΛΑΣ»
- Π.Γ.Ν. ΠΑΤΡΩΝ «ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΒΟΗΘΕΙΑ»
- Γ.Ν. ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΘΩΡΑΚΟΣ ΑΘΗΝΩΝ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»
- Γ.Ν.Α. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ
- Π.Γ.Ν. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ
- Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ
- Π.Γ.Ν.Θ. «ΑΧΕΠΑ»
- ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
- ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ «ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ-ΑΜΑΛΙΑ ΦΛΕΜΙΓΚ»
Καταπολεμώντας τον HIV και στην Ελλάδα
Το UNAIDS έχει θέσει ως στόχο τον τερματισμό της επιδημίας έως το 2030, μέσω της επίτευξης των εξής βασικών δεικτών:
- Το 95% των ατόμων που ζουν με HIV να έχουν διαγνωστεί,
- Το 95% των διαγνωσμένων να λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή,
- Το 95% όσων βρίσκονται σε αγωγή να έχουν επιτύχει ιολογική καταστολή,
- Και τη μείωση των νέων λοιμώξεων κατά 90% σε σχέση με τα επίπεδα του 2010.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ, το 92% των ατόμων που ζουν με HIV έχει διαγνωστεί. Το 72% των διαγνωσμένων λαμβάνει αντιρετροϊκή θεραπεία και από αυτούς, το 95% έχει πετύχει ιολογική καταστολή.
Ωστόσο, το 2023 καταγράφηκε αύξηση 20% στις νέες διαγνώσεις σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Πηγές: Gilead, Euronews, Guardian, news4health.gr
