Αναλύουμε γιατί ο κόσμος δυσκολεύεται να τις εμπιστευτεί και πώς μπορούμε να χτίσουμε μια πιο ανοιχτή κουλτούρα γύρω τους.
Όταν ακούμε τον όρο «κλινικές μελέτες», οι αντιδράσεις ποικίλλουν. Άλλοι τις συνδέουν με την καινοτομία και την ελπίδα για νέες θεραπείες, ενώ άλλοι γίνονται καχύποπτοι, φοβούμενοι ότι «κάτι κρύβεται» πίσω από αυτές. Τι πραγματικά συμβαίνει όμως; Και –κυρίως– υπάρχει κουλτούρα γύρω από τις κλινικές μελέτες στην Ελλάδα;
Ξέρει το κοινό τι είναι οι κλινικές μελέτες;
Η αλήθεια είναι ότι για το ευρύ κοινό οι κλινικές μελέτες παραμένουν συχνά ένα ασαφές ή και παρεξηγημένο πεδίο. Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι σχετίζονται με φάρμακα ή νέες θεραπείες, αλλά λίγοι κατανοούν τον ρόλο τους ως απαραίτητο βήμα για την πρόοδο της ιατρικής.
Μια κλινική μελέτη δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια προσεκτικά σχεδιασμένη και αυστηρά ελεγχόμενη διαδικασία, όπου δοκιμάζονται νέες θεραπείες ή φαρμακευτικές ουσίες, με στόχο να αξιολογηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους. Είναι το τελευταίο –και πιο κρίσιμο– στάδιο πριν μια θεραπεία φτάσει στον ασθενή.
Γιατί υπάρχει καχυποψία;
Η καχυποψία πηγάζει από διάφορους παράγοντες:
- Έλλειψη ενημέρωσης: Επειδή οι κλινικές μελέτες δεν εξηγούνται συστηματικά στο κοινό, συχνά δημιουργείται σύγχυση ή φόβος.
- Ιστορικές προκαταλήψεις: Παλιότερες περιπτώσεις καταχρήσεων ή ελλιπούς διαφάνειας σε διεθνές επίπεδο έχουν αφήσει «σκιές».
- Συναισθηματικό φορτίο: Όταν αφορά θέματα υγείας και φαρμάκων, η ανασφάλεια είναι φυσικό να είναι αυξημένη.
Υπάρχει κουλτούρα γύρω από τις κλινικές μελέτες στην Ελλάδα;
Η κουλτούρα αναπτύσσεται σταδιακά, αλλά όχι στον βαθμό που θα έπρεπε. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι κλινικές μελέτες δεν αποτελούν ακόμη μέρος μιας ανοιχτής συζήτησης με τους πολίτες. Συχνά περιορίζονται σε επιστημονικά συνέδρια και στον χώρο της ιατρικής κοινότητας.
Ωστόσο, βλέπουμε μια αλλαγή:
- Οι ασθενείς και οι σύλλογοι τους διεκδικούν πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες μέσω μελετών.
- Η επιστημονική κοινότητα προσπαθεί να ενημερώσει και να οικοδομήσει εμπιστοσύνη.
- Η πανδημία COVID-19, με τον δημόσιο διάλογο γύρω από τα εμβόλια, έφερε για πρώτη φορά στο επίκεντρο τον όρο «κλινική μελέτη».
Πώς καλλιεργείται η εμπιστοσύνη;
Για να δημιουργηθεί μια υγιής κουλτούρα γύρω από τις κλινικές μελέτες χρειάζεται:
- Διαφάνεια – σαφής ενημέρωση για το τι είναι, πώς γίνονται και ποιοι τις ελέγχουν.
- Επικοινωνία – όχι με τεχνικούς όρους, αλλά με γλώσσα που κατανοεί ο πολίτης.
- Συμμετοχή – οι ίδιοι οι ασθενείς να έχουν φωνή στον σχεδιασμό και την ενημέρωση.
Συμπέρασμα
Οι κλινικές μελέτες δεν είναι «πειράματα σε ανθρώπους», όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η πρόοδος της ιατρικής. Η καχυποψία μπορεί να ξεπεραστεί μόνο μέσα από διαφάνεια, σωστή ενημέρωση και ανοιχτό διάλογο με την κοινωνία. Μόνο τότε θα μπορούμε να πούμε ότι στην Ελλάδα υπάρχει μια πραγματική κουλτούρα γύρω από τις κλινικές μελέτες – μια κουλτούρα που βάζει στο κέντρο τον άνθρωπο.
