Ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) ενέκρινε για πρώτη φορά τη χρήση του daratumumab σε ασθενείς με υψηλού κινδύνου ασυμπτωματικό (smoldering) πολλαπλούν μυέλωμα, προσφέροντας μια νέα θεραπευτική επιλογή σε μια φάση της νόσου όπου μέχρι σήμερα η καθιερωμένη πρακτική ήταν η απλή παρακολούθηση. Πρόκειται για μια έγκριση-ορόσημο και ακολουθεί την αντίστοιχη έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), καθώς δίνει τη δυνατότητα πρώιμης παρέμβασης σε ασθενείς με ασυμπτωματική νόσο που όμως κινδυνεύουν να εξελιχθεί σύντομα σε ενεργό πολλαπλούν μυέλωμα, πριν εμφανιστούν βλάβες στα όργανα.
Η απόφαση βασίστηκε στα αποτελέσματα της τυχαιοποιημένης κλινικής μελέτης φάσης 3 AQUILA. Η μελέτη αυτή δημοσιεύτηκε στο διεθνούς κύρους περιοδικό New England Journal of Medicine και πρώτος συγγραφέας είναι ο Καθηγητής και Διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής, ΓΝ Αλεξάνδρα, Θάνος Δημόπουλος από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Η μελέτη συνέκρινε την υποδόρια χορήγηση daratumumab ως μονοθεραπεία για 36 μήνες με την ενεργό παρακολούθηση σε ασθενείς με ασυμπτωματικό μυέλωμα υψηλού κινδύνου και απέδειξε ότι η θεραπεία μειώνει κατά 51% τον κίνδυνο εξέλιξης σε συμπτωματική νόσο ή θάνατο. Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της μελέτης, το 63,1% των ασθενών που έλαβαν daratumumab παρέμεναν χωρίς εξέλιξη, έναντι 40,8% στην ομάδα παρακολούθησης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην κλινική μελέτη Aquila, στην οποία συμμετείχε ενεργά η Θεραπευτική Κλινική και οδήγησε στην έγκριση του φαρμάκου σε Ευρώπη και ΗΠΑ, συμμετείχαν μόνον ασθενείς που είχαν τουλάχιστον 10% διήθηση από μονοκλωνικά πλασματοκύτταρα στο μυελό των οστών και παρουσίαζαν υψηλό κίνδυνο εξέλιξης σε συμπτωματική νόσο σύμφωνα με την παρουσία τουλάχιστον ενός από τα ακόλουθα κριτήρια: παρουσία μονοκλωνικής παραπρωτεΐνης στον ορό του ασθενούς τουλάχιστον 3g/dL, IgA ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, ανοσοπάρεση με μειωμένα επίπεδα των 2 μη εμπλεκόμενων ανοσοσφαιρινών, λόγο εμπλεκόμενης προς μη εμπλεκόμενης ελεύθερης ελαφριάς αλυσίδας (FLC) στον ορό τουλάχιστον 8 αλλά λιγότερο από 100, και ποσοστό διήθησης του μυελού των οστών περισσότερο από 50% αλλά λιγότερο από 60%.
Από τους ασθενείς που συμμετείχαν στη μελέτη, το 41% ανήκαν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για πρόοδο νόσου σύμφωνα με τα κριτήρια Mayo 2018 (20/2/20). Σε ασθενείς με πολύ υψηλό κίνδυνο, η διάμεση επιβίωση χωρίς εξέλιξη δεν είχε επιτευχθεί στην ομάδα θεραπείας, ενώ στην ομάδα ελέγχου ήταν 22,1 μήνες. Η συνολική επιβίωση παρουσίασε επίσης όφελος με το daratumumab, με την πενταετή επιβίωση να ανέρχεται σε 93% έναντι 86,9%, αντίστοιχα.
Το προφίλ ασφάλειας της θεραπείας ήταν σύμφωνο με προηγούμενες ενδείξεις του φαρμάκου, χωρίς νέα ανησυχητικά ευρήματα. Οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες (βαθμού 3 ή 4) εμφανίστηκαν στο 40,4% των ασθενών που έλαβαν θεραπεία έναντι 30,1% στην ομάδα παρακολούθησης, ενώ το ποσοστό διακοπής λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών παρέμεινε χαμηλό (5.7%).
Συμπερασματικά, η έγκριση αυτή σηματοδοτεί μια νέα εποχή στη διαχείριση των ασθενών με ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα υψηλού κινδύνου για εξέλιξη σε συμπτωματική νόσο, καθώς για πρώτη φορά οι κλινικοί γιατροί και οι ασθενείς έχουν στη διάθεσή τους μια θεραπευτική στρατηγική που μπορεί να καθυστερήσει ή/και να αποτρέψει την εξέλιξη σε ενεργό νόσο, διατηρώντας τη λειτουργικότητα των οργάνων και την ποιότητα ζωής των ασθενών μακροχρόνια. Επιπλέον, αποδεικνύεται η αξία συμμετοχής σε κλινικές μελέτες, καθώς δίνεται στους ασθενείς η δυνατότητα πρόσβασης σε σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις αρκετά χρόνια πριν την επίσημη κυκλοφορία στην αγορά.
