«Δεν είναι το ένα γεύμα που καθορίζει την υγεία σου, αλλά το μοτίβο των επιλογών σου σε βάθος χρόνου.»
– Dr. Mark Hyman
Η φράση αυτή περιγράφει με ακρίβεια αυτό που ζούμε κάθε χρόνο όταν πλησιάζουν οι γιορτές: μια συλλογική αγωνία για το φαγητό, για τις θερμίδες, για τις ευκολίες, για το πώς “θα ξεφύγουμε” και πώς “θα επανέλθουμε”.
Και κάπου ανάμεσα στα μελομακάρονα και στα “δεν θα φάω τίποτα όλη μέρα”, πολλοί από εμάς κινούμαστε επικίνδυνα ανάμεσα στις δύο άκρες: τη βουλιμία και την αφαγία.
Γιορτές: Ένα πεδίο υπερβολής
Τα εορταστικά τραπέζια έχουν τη δική τους παράδοση. Είναι πλούσια, συγκεντρώνουν τις οικογένειες, λειτουργούν σαν τόποι χαράς και μνήμης.
Ωστόσο, αυτό το «πρέπει να φάμε» και το «πρέπει να δοκιμάσεις» συνοδεύεται από ψυχολογική πίεση που δεν ομολογούμε εύκολα.
Για κάποιους ανθρώπους, οι γιορτές δεν είναι απλώς χαρά.
Είναι δοκιμασία.
Κρύβουν πίσω τους φόβο, ενοχές και έναν εσωτερικό διάλογο που μοιάζει με μάχη:
«Θα φάω πολύ…»,
«Θα ξεφύγω…»,
«Αύριο δεν θα φάω τίποτα…».
Και ακριβώς εκεί αρχίζουν οι ακρότητες.
Η βουλιμία των γιορτών
Δεν μιλάμε απαραίτητα για κλινική βουλιμία, αλλά για το κοινό μοτίβο του “τρώω χωρίς μέτρο επειδή είναι γιορτές”.
Η ψυχολογία πίσω από αυτό είναι συνήθως μία:
«Τώρα ας φάω, από Γενάρη το ράβω .»
Το πρόβλημα είναι πως αυτή η συμπεριφορά δημιουργεί κύκλους υπερφαγίας που αφήνουν πίσω τους:
- σωματική δυσφορία,
- ενοχές,
- και μια ανάγκη για “τιμωρία” τις επόμενες μέρες.
Η αφαγία ως αντίδραση “τιμωρίας”
Η άλλη άκρη είναι η αφαγία:
η αποφυγή φαγητού, η υπερβολική πειθαρχία, η αυστηρή δίαιτα που ξεκινά από ενοχή ή φόβο.
Μετά τις γιορτές, πολλοί περνούν στο άλλο άκρο:
- “Δεν τρώω τίποτα σήμερα.”
- “Μόνο υγρά για να καθαρίσω τον οργανισμό μου.”
- “Θα κάνω αποτοξίνωση για μια εβδομάδα.”
Αυτές οι πρακτικές μοιάζουν «υγιεινές», αλλά στην πραγματικότητα δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο όπου το σώμα μπαίνει σε κατάσταση στέρησης — και σύντομα οδηγεί πάλι σε υπερφαγία.
Το πραγματικό πρόβλημα: όχι το φαγητό, αλλά η σχέση μας με αυτό
Ο Dr. Hyman έχει δίκιο: η υγεία μας δεν κρίνεται από ένα γεύμα.
Οι ακρότητες στο φαγητό — και στις δύο κατευθύνσεις — είναι κυρίως δείκτης της σχέσης που έχουμε με τον εαυτό μας.
- Φοβόμαστε το φαγητό;
- Το χρησιμοποιούμε για παρηγοριά;
- Το βλέπουμε σαν εχθρό;
- Το αντιμετωπίζουμε σαν χώρο “πειθαρχίας” και “ελέγχου”;
Το πραγματικό ζητούμενο δεν είναι το “τι τρώμε τα Χριστούγεννα”, αλλά πώς τρώμε τον υπόλοιπο χρόνο και, κυρίως, τι σημαίνει το φαγητό για εμάς.
Πώς βρίσκουμε την ισορροπία;
1. Αφήνουμε χώρο για απόλαυση
Οι γιορτές είναι γιορτές. Δεν χρειάζεται άγχος, ούτε υπερβολή.
Μια μερίδα από το αγαπημένο μας φαγητό δεν είναι απειλή. Είναι εμπειρία.
2. Σταματάμε τη λογική “όλα ή τίποτα”
Το πιο επικίνδυνο μοτίβο είναι αυτό:
- “Τα τρώω όλα τώρα → Τιμωρούμαι μετά → Ξανατρώω μετά.”
Η ισορροπία δεν χτίζεται με απαγορεύσεις, αλλά με συνέπεια.
3. Τρώμε κανονικά πριν και μετά
Όχι ακραίες δίαιτες, όχι νηστείες “για να αναπληρώσουμε”.
4. Σωματική δραστηριότητα, όχι εξιλέωση
Κίνηση για υγεία, όχι για τιμωρία.
5. Ζητάμε βοήθεια όταν το φαγητό καθορίζει την καθημερινότητα
Αν η σχέση με το φαγητό προκαλεί άγχος, φοβίες ή καταναγκασμούς, η υποστήριξη από ειδικό είναι πράξη αυτοφροντίδας — όχι αδυναμία.
Το συμπέρασμα
Το φαγητό στις γιορτές δεν είναι πρόβλημα.
Το πρόβλημα είναι οι νοητικές ακρότητες που το συνοδεύουν.
Η πραγματική υγεία βρίσκεται στην ισορροπία, όχι στην τέλεια διατροφή ούτε στην απόλυτη στέρηση.
Και, όπως λέει και ο Dr. Hyman:
Δεν είναι η μια μέρα που σε καθορίζει — είναι ο τρόπος που ζεις τις υπόλοιπες.
