Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση προόδου της Αμερικανικής Ένωσης για την Έρευνα στον Καρκίνο (AACR) για το έτος 2025, εκτιμάται ότι περίπου το 40% των περιπτώσεων καρκίνου συνδέεται με τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης και των παρεμβάσεων δημόσιας υγείας. Οι σημαντικότερες στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, εμβολιασμούς και μέτρα προστασίας από περιβαλλοντικούς κινδύνους. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) συνοψίζουν τα συμπεράσματα της έκθεσης.
Εξάλειψη της χρήσης καπνού
Το κάπνισμα παραμένει η κύρια αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί, υπεύθυνη για σχεδόν το 30% των θανάτων από τη νόσο στις ΗΠΑ. Παρά τη μείωση των ποσοστών καπνίσματος τις τελευταίες δεκαετίες, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα αρωματισμένα προϊόντα καπνού αποτελούν νέες προκλήσεις, ιδιαίτερα για τους νέους. Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου, ακόμη και λίγα χρόνια μετά τη διακοπή.
Υγιεινή διατροφή, σωματικό βάρος και άσκηση
Η παχυσαρκία, η κακή διατροφή, η κατανάλωση αλκοόλ και η έλλειψη άσκησης ευθύνονται για περισσότερο από το 20% των νέων περιστατικών καρκίνου. Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, ζαχαρούχων ποτών και υπερ-επεξεργασμένων τροφών επίσης αυξάνει τον κίνδυνο. Αντίθετα, η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ψαριού και δημητριακών ολικής άλεσης προσφέρει προστασία. Επιπλέον, η τακτική σωματική δραστηριότητα συνδέεται με μείωση του κινδύνου για εννέα διαφορετικούς τύπους καρκίνου.
Εμβολιασμοί και λοιμώξεις
Ο εμβολιασμός κατά του ιού HPV σχεδόν εξαλείφει τον κίνδυνο καρκίνων που σχετίζονται με τον ιό, όπως αυτόν του τραχήλου της μήτρας. Παρά τη διαθεσιμότητα του εμβολίου, τα ποσοστά εμβολιασμού παραμένουν χαμηλότερα από τα αναμενόμενα, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ.
Περιβαλλοντικοί και εργασιακοί κίνδυνοι
Η έκθεση σε ρύπους, χημικές ουσίες, ακτινοβολία και καρκινογόνους παράγοντες στο χώρο εργασίας αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Αντίστοιχα, οι εργαζόμενοι σε βραδινές βάρδιες εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Το χρόνιο στρες, η κατάθλιψη και το άγχος φαίνεται να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, τόσο έμμεσα (μέσω ανθυγιεινών συνηθειών) όσο και άμεσα (μέσω φλεγμονής και εξασθένησης του ανοσοποιητικού).
Συμπερασματικά, η πρόληψη κατά του καρκίνου απαιτεί συνδυασμό ατομικών επιλογών και συλλογικών παρεμβάσεων. Πολιτικές που περιορίζουν την κατανάλωση καπνού, προάγουν την υγιεινή διατροφή, ενισχύουν την πρόσβαση σε εμβόλια και μειώνουν την περιβαλλοντική έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες μπορούν να μειώσουν σημαντικά την εμφάνιση καρκίνου και να βελτιώσουν τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο.
