Η 20ή Μαΐου κάθε έτους είναι αφιερωμένη στην Παγκόσμια Ημέρα Κλινικών Μελετών, τιμώντας την ημέρα που ξεκίνησε το 1747 μία από τις πρώτες τεκμηριωμένες κλινικές μελέτες στην ιστορία της ιατρικής. Εκείνη την ημέρα, ο Σκωτσέζος γιατρός James Lind, υπηρετώντας ως χειρουργός στο Βασιλικό Ναυτικό της Μεγάλης Βρετανίας, ξεκίνησε ένα πείραμα που αποδείχθηκε καθοριστικό για την αντιμετώπιση του σκορβούτου — μιας ασθένειας που μάστιζε τους ναυτικούς της εποχής.
Ο Lind πήρε 12 ναύτες που έπασχαν από παρόμοια συμπτώματα και τους χώρισε σε ομάδες των δύο, χορηγώντας σε κάθε ομάδα διαφορετική δίαιτα: ξύδι, θαλασσινό νερό, κριθάρι, πορτοκάλια και λεμόνια, μεταξύ άλλων. Μέσα σε λίγες ημέρες, εκείνοι που έλαβαν τα εσπεριδοειδή παρουσίασαν θεαματική βελτίωση, γεγονός που οδήγησε στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ βιταμίνης C και σκορβούτου. Αυτή η μελέτη θεωρείται ορόσημο της σύγχρονης κλινικής έρευνας, καθώς περιλαμβάνει για πρώτη φορά βασικά στοιχεία πειραματικού σχεδιασμού.
Η ιδέα του συστηματικού ελέγχου θεραπευτικών παρεμβάσεων συνεχίστηκε και εξελίχθηκε στα επόμενα χρόνια. Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, οι κλινικές μελέτες έγιναν πιο οργανωμένες, με την εισαγωγή της τυχαιοποίησης (randomization), της ομάδας ελέγχου (control group) και της διπλά τυφλής μεθόδου (double-blind). Ένα από τα πρώτα παραδείγματα τυχαιοποιημένης μελέτης ήταν αυτή που διεξήχθη το 1946 για το εμβόλιο κατά της φυματίωσης (BCG), σηματοδοτώντας την έναρξη της σύγχρονης εποχής των κλινικών δοκιμών.
Σήμερα, οι κλινικές μελέτες είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ιατρικής και φαρμακευτικής προόδου. Διεξάγονται με αυστηρές επιστημονικές και ηθικές προδιαγραφές και διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη διασφάλιση της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας νέων θεραπειών, εμβολίων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων.
Η Παγκόσμια Ημέρα Κλινικών Μελετών, με επίκεντρο τους ασθενείς, αποτελεί όχι μόνο μία ευκαιρία για να τιμήσουμε εκείνους που συνέβαλαν στην πρόοδο της επιστήμης, αλλά και για να αναγνωρίσουμε τη συμβολή των εθελοντών, των γιατρών, των νοσηλευτών, των ερευνητών που εργάζονται καθημερινά για ένα πιο υγιές μέλλον.
