Ο διαβήτης κατά την εγκυμοσύνη — είτε πρόκειται για προϋπάρχοντα τύπου 1 ή τύπου 2 είτε για την ειδική μορφή γνωστή ως Gestational Diabetes Mellitus (GDM) — αποτελεί ένα ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περίπου ένα στα έξι κύησης παγκοσμίως επηρεάζεται από κάποια μορφή διαβήτη. Η νέα σειρά κατευθυντήριων οδηγιών που εκδόθηκαν στοχεύει να διαμορφώσει ένα κοινό πλαίσιο για την έγκαιρη διάγνωση, διαχείριση και παρακολούθηση των γυναικών με διαβήτη στην εγκυμοσύνη, με έμφαση στις χώρες με περιορισμένους πόρους.
Γιατί υπήρχε ανάγκη για νέες οδηγίες;
Η εγκυμοσύνη με διαβήτη συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για τη μητέρα και το παιδί: υπέρταση κύησης και προεκλαμψία, πολύ μεγάλο έμβρυο (μακροσωμία), σύνδρομο «ώμου» κατά τον τοκετό, ασύμμετρη ανάπτυξη, υπογλυκαιμία στο νεογνό, και μακροχρόνιο κίνδυνο για τύπου 2 διαβήτη μετά τη γέννα. Ωστόσο, πολλές χώρες — ιδιαίτερα μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος — δεν διέθεταν σαφείς, ενοποιημένες κατευθύνσεις ειδικά για τον διαβήτη στην εγκυμοσύνη. Ο ΠΟΥ αναγνώρισε ότι η διαχείριση του διαβήτη κατά την κύηση δεν μπορεί απλώς να βασίζεται σε οδηγίες για τον γενικό διαβήτη, αλλά απαιτεί ειδική προσέγγιση
Τι περιλαμβάνουν οι νέες κατευθυντήριες;
Οι οδηγίες του ΠΟΥ περιλαμβάνουν σειρά βασικών συστάσεων – μεταξύ των οποίων:
- Εξατομικευμένη φροντίδα: Οι γυναίκες με διαβήτη στην κύηση πρέπει να λαμβάνουν συμβουλές για τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και τη διαχείριση του σωματικού βάρους, προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους.
- Συστηματική παρακολούθηση της γλυκόζης: Προτείνεται τακτικός έλεγχος της γλυκόζης στο αίμα — τόσο στην κλινική όσο και, όπου είναι εφικτό, στο σπίτι — ώστε να διατηρούνται τα επίπεδα εντός ασφαλών ορίων.
- Προσωποποιημένη φαρμακευτική αγωγή: Όταν η αλλαγή τρόπου ζωής δεν επαρκεί, συστήνεται η χρήση φαρμάκων ή/και ινσουλίνης, ανάλογα με τον τύπο διαβήτη και την κατάσταση της εγκύου.
- Ενσωμάτωση της διαχείρισης του διαβήτη στην κύηση στην ευρύτερη φροντίδα της μητέρας και του παιδιού: Οι υπηρεσίες πρόληψης και αντιμετώπισης μη μεταδιδόμενων νοσημάτων (NCDs) προτείνεται να συνδυάζονται με την προγεννητική φροντίδα ώστε να επιτευχθεί συνολική κάλυψη.
- Ισότητα πρόσβασης: Οι οδηγίες υπογραμμίζουν την ανάγκη ισότιμης πρόσβασης σε φροντίδα για όλες τις γυναίκες — ιδιαίτερα σε χώρες όπου υπάρχουν περιορισμοί σε πόρους και υποδομές.
Ποιες είναι οι προσδοκίες και τα οφέλη;
Με την εφαρμογή των νέων οδηγιών αναμένεται:
- Μείωση των επιπλοκών της εγκυμοσύνης που σχετίζονται με τον διαβήτη — για παράδειγμα προεκλαμψία, καισαρική τομή, νεογνική υπογλυκαιμία.
- Μακροχρόνια βελτίωση της υγείας της μητέρας και του παιδιού — καθώς ο διαβήτης κατά την κύηση αυξάνει τον μελλοντικό κίνδυνο για καρδιομεταβολικά νοσήματα και τύπου 2 διαβήτη.
- Ενίσχυση των συστημάτων υγείας ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στην αύξηση του διαβήτη στην εγκυμοσύνη.
- Βελτίωση της ποιότητας ζωής για τις γυναίκες που αποζητούν ένα υγιές αποτέλεσμα της κύησης.
Προκλήσεις και το επόμενο βήμα
Η εφαρμογή των οδηγιών δεν θα είναι χωρίς προκλήσεις: απαιτεί εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας, επάρκεια υποδομών (όπως μετρητές γλυκόζης, εξειδικευμένο προσωπικό), και πολιτικές που θα διασφαλίσουν ότι η φροντίδα θα φτάνει σε κάθε γυναίκα. Ο ΠΟΥ υπογραμμίζει ότι χρειάζεται έρευνα για τις καλύτερες πρακτικές διαχείρισης κατά τόπους, ιδιαίτερα σε χώρες με περιορισμένους πόρους.
Η νέα κατευθυντήρια του ΠΟΥ για τον διαβήτη στην εγκυμοσύνη αποτελεί μια κρίσιμη αναβάθμιση στην προσέγγιση της μητρικής και παιδικής υγείας. Εφόσον εφαρμοστεί κατάλληλα, μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής για τη μείωση των επιπλοκών και τη βελτίωση της υγείας πολλών γυναικών και των παιδιών τους — σε κάθε γωνιά του κόσμου.
