«Η Ευρώπη ενώνεται κάθε φορά που δύο νέοι από διαφορετικές χώρες μοιράζονται ένα τραπέζι, μια ιδέα ή ένα όνειρο».
— Sofia Corradi
Από μια προσωπική απογοήτευση γεννήθηκε το Erasmus, το πρόγραμμα που άλλαξε τη ζωή εκατομμυρίων νέων
Η Sofia Corradi, γνωστή ως «Mamma Erasmus», υπήρξε μια από τις σημαντικότερες μορφές της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης. Γεννημένη στη Ρώμη το 1934, αφιέρωσε τη ζωή της σε μια ιδέα που τότε έμοιαζε ουτοπική — να μπορούν οι φοιτητές να σπουδάζουν ελεύθερα σε όλη την Ευρώπη, με αναγνώριση των σπουδών τους και με ανοιχτούς ορίζοντες για τη γνώση και τη συνεργασία.
Σήμερα, χάρη στο όραμά της, το πρόγραμμα Erasmus+ έχει προσφέρει σε πάνω από 15 εκατομμύρια νέους τη δυνατότητα να σπουδάσουν, να εργαστούν, να ερωτευθούν και να ωριμάσουν σε μια άλλη χώρα. Ένα όνειρο που ξεκίνησε από την προσωπική της εμπειρία και έγινε μια ήσυχη επανάσταση στην ευρωπαϊκή εκπαίδευση.
Από τη Ρώμη στη Νέα Υόρκη — και πίσω με μια απογοήτευση
Η Corradi σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης και, το 1957, απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο στη Columbia University στη Νέα Υόρκη. Όταν επέστρεψε στην Ιταλία, ανακάλυψε πως οι σπουδές της δεν αναγνωρίζονταν.
Αυτή η απόρριψη έγινε η σπίθα: «Αν δεν δέχονται τα μαθήματά μου, θα αλλάξω το σύστημα», είχε πει αργότερα. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα μιας ενιαίας Ευρωπαϊκής κινητικότητας φοιτητών, που δεν θα σταματούσε στα εθνικά σύνορα ή στη γραφειοκρατία.
Το όραμα μιας κοινής Ευρώπης της γνώσης
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, η Corradi άρχισε να διαμορφώνει προτάσεις για ένα δίκτυο πανεπιστημίων που θα επιτρέπει ανταλλαγές φοιτητών και αναγνώριση μαθημάτων μεταξύ τους.
Το 1969 παρουσίασε ένα μνημόνιο που αποτέλεσε το πρώτο θεμέλιο για το Erasmus Programme, το οποίο εγκαινιάστηκε επίσημα το 1987.
Έλεγε συχνά πως το Erasmus δεν ήταν μόνο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά «ένα ειρηνικό όπλο για να γνωριστούμε μεταξύ μας οι Ευρωπαίοι».
Από την ιδέα στο θαύμα: Το Erasmus αλλάζει ζωές
Το πρόγραμμα Erasmus ένωσε πανεπιστήμια, πολιτισμούς και ανθρώπους. Έφερε κοντά γενιές φοιτητών που ταξίδεψαν, έζησαν και έμαθαν μέσα από τη διαφορετικότητα.
Η Corradi πίστευε πως «η κινητικότητα δεν είναι πολυτέλεια· είναι δικαίωμα».
Και είχε δίκιο: σήμερα, πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά στην Ευρώπη είναι “παιδιά του Erasmus” – γεννήθηκαν από σχέσεις που ξεκίνησαν χάρη στο πρόγραμμα.
Η κληρονομιά της
Η Sofia Corradi πέθανε στη Ρώμη τον Οκτώβριο του 2025, σε ηλικία 91 ετών.
Η Ευρώπη την αποχαιρέτησε ως τη γυναίκα που έκανε τα σύνορα λιγότερο αυστηρά και τα όνειρα πιο εφικτά.
Η ιδέα της ζει στο Erasmus+, που συνεχίζει να δίνει φτερά σε νέους — όχι μόνο φοιτητές, αλλά και εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες, καλλιτέχνες και εθελοντές.
Έμπνευση για το σήμερα
Η Corradi αποτελεί υπενθύμιση ότι η γνώση δεν έχει πατρίδα, και ότι μια αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει από ένα «όχι» που μετατρέπεται σε δράση.
Το Erasmus δεν είναι απλώς ένα πρόγραμμα — είναι ένα σύμβολο για το τι σημαίνει να τολμάς, να συνδέεσαι, να εξελίσσεσαι.
