Τα αντισυλληπτικά χάπια, κυρίως τα συνδυασμένα ορμονικά σκευάσματα που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερινοειδή, αποτελούν μια από τις πιο διαδεδομένες και αποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης παγκοσμίως. Αν και είναι γενικά ασφαλή για τις περισσότερες γυναίκες, συνοδεύονται από συγκεκριμένους κινδύνους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν την έναρξη χρήσης. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος), Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) και Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής) αναφέρουν ότι ένας από τους πιο σοβαρούς κινδύνους είναι η φλεβική θρομβοεμβολή, δηλαδή η δημιουργία θρόμβων στο φλεβικό σύστημα, που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική εμβολή. Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών αυξάνει τον σχετικό κίνδυνο θρόμβωσης κατά 2 έως 4 φορές σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, με τον κίνδυνο να είναι υψηλότερος στους πρώτους έξι μήνες χρήσης και σε γυναίκες με κληρονομική θρομβοφιλία ή θετικό οικογενειακό ιστορικό.
Η χρήση των χαπιών έχει συσχετιστεί επίσης με μικρή αύξηση του κινδύνου για αρτηριακά συμβάματα, όπως ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και έμφραγμα του μυοκαρδίου, ιδιαίτερα σε γυναίκες άνω των 35 ετών που καπνίζουν ή έχουν άλλα καρδιοαγγειακά νοσήματα όπως υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη.
Όσον αφορά στον καρκίνο, τα δεδομένα είναι μικτά. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ήπια αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού και τραχήλου της μήτρας, ιδιαίτερα σε παρατεταμένη χρήση (>5 έτη). Αντίθετα, τα αντισυλληπτικά χάπια φαίνεται ότι προσφέρουν προστασία έναντι του καρκίνου των ωοθηκών, του ενδομητρίου και πιθανώς του παχέος εντέρου, μειώνοντας τον σχετικό κίνδυνο κατά 30–50%.
Μια πληθυσμιακή μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, δημοσιευμένη προσφάτως στο The Lancet Oncology, εξέτασε τη συσχέτιση μεταξύ της χρήσης αντισυλληπτικών χαπιών και του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του ήπατος. Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από δύο μεγάλες προοπτικές μελέτες—Million Women Study (MWS) και UK Biobank—σε γυναίκες χωρίς διάγνωση καρκίνου κατά την έναρξη της μελέτης και με διαθέσιμα στοιχεία για χρήση αντισυλληπτικών.
Στο MWS συμμετείχαν 1.305.024 γυναίκες (774.050 χρήστριες και 530.974 μη χρήστριες), και καταγράφηκαν 2.765 περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος σε διάστημα παρακολούθησης περίπου 21,4 ετών. Η ανάλυση δεν έδειξε σημαντική αύξηση του κινδύνου για χρήστριες σε σχέση με μη χρήστριες.
Στο UK Biobank, από 253.408 συμμετέχουσες (206.118 χρήστριες και 47.290 μη χρήστριες), αναφέρθηκαν 191 περιστατικά καρκίνου του ήπατος με διάμεση παρακολούθηση 12,6 ετών. Και εδώ, η διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική.
Η συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε 23 μελέτες με 5.422 περιπτώσεις καρκίνου ήπατος δεν έδειξε σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση ή μη χρήση αντισυλληπτικών. Ωστόσο, παρατηρήθηκε μικρή αύξηση του κινδύνου σε γυναίκες με χρήση διάρκειας ≥5 ετών. Ο κίνδυνος ήταν παρόμοιος και για ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και για ενδοηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα.
Οι ερευνητές κατέληξαν ότι η συνολική εικόνα από τις μελέτες παρατήρησης δεν υποστηρίζει ουσιαστική σύνδεση μεταξύ της χρήσης αντισυλληπτικών και του κινδύνου καρκίνου του ήπατος. Ενδέχεται να υπάρχει μικρή αύξηση του κινδύνου με παρατεταμένη χρήση, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί η επίδραση και άλλων παραγόντων.
