Ένα από τα πιο παράξενα –και ταυτόχρονα όμορφα– διδάγματα της φυσικής είναι ότι η ενέργεια δεν χάνεται ποτέ. Αλλάζει μορφή, μετατρέπεται, διαχέεται – όμως δεν εξαφανίζεται. Αυτό ισχύει για κάθε κύτταρο του σώματός μας, για κάθε ηλεκτρικό σήμα που τρέχει στον εγκέφαλο, για κάθε παλμό της καρδιάς.
Από το κερί στο σύμπαν
Σκεφτείτε ένα κερί που σβήνει. Η φλόγα χάνεται από το μάτι μας, αλλά η θερμότητα που παρήγαγε απλώνεται στον αέρα γύρω μας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον καφέ που πίνουμε: η ζέστη του περνάει στο ποτήρι, στα χέρια μας, στο περιβάλλον. Κανένα κομμάτι ενέργειας δεν εξαφανίζεται – απλώς αλλάζει θέση και μορφή.
Η κβαντική διάσταση
Η κβαντική φυσική μάς δείχνει ότι η φύση είναι ακόμα πιο μυστηριώδης. Σωματίδια που βρίσκονται σε δύο καταστάσεις ταυτόχρονα (υπέρθεση) και σωματίδια που παραμένουν «δεμένα» μεταξύ τους ακόμη κι αν απέχουν χιλιόμετρα (κβαντική εμπλοκή) θυμίζουν ότι η πραγματικότητα δεν περιορίζεται στη λογική της καθημερινής εμπειρίας.
Οι νομπελίστες Alain Aspect, John Clauser και Anton Zeilinger απέδειξαν μέσα από πειράματα ότι η κβαντική εμπλοκή είναι πραγματικότητα: δύο σωματίδια επικοινωνούν ακαριαία, χωρίς να ενδιαφέρει η απόσταση που τα χωρίζει. Αυτές οι ανακαλύψεις δεν αποδεικνύουν ότι η ψυχή ζει μετά τον θάνατο, αλλά μας δείχνουν ότι η φύση διατηρεί δεσμούς που ξεπερνούν τα όρια του χώρου και του χρόνου.
Από την επιστήμη στη φιλοσοφία
Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: δεν έχουμε αποδείξεις ότι η ανθρώπινη ψυχή συνεχίζει μετά το τέλος του σώματος. Εκεί που μπορούμε να σταθούμε με βεβαιότητα είναι στον νόμο της διατήρησης της ενέργειας. Όπως η φλόγα του κεριού που συνεχίζει να υπάρχει με άλλη μορφή, έτσι και η ενέργεια του οργανισμού μας διαχέεται στο περιβάλλον.
Μια ανοιχτή ερώτηση
Ίσως, λοιπόν, η πιο σημαντική διάσταση να μην είναι η βεβαιότητα μιας απάντησης, αλλά η ελπίδα που γεννά η ίδια η ερώτηση. Αν τίποτα δεν χάνεται στη φύση, τότε ίσως ούτε και εμείς χανόμαστε πραγματικά.
