Γράφει η Δανάη Πατρικίου
Κάθε Δεκέμβρη, μαζί με τα φωτάκια και τα στολισμένα δέντρα, επιστρέφει και ένα διαχρονικό ερώτημα: πρέπει τα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη ή μήπως οι γονείς οφείλουν να τους πουν την «αλήθεια» από νωρίς; Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση γονέων που επιλέγουν να απομυθοποιήσουν το παραμύθι, θεωρώντας ότι έτσι καλλιεργούν την ειλικρίνεια και τον ρεαλισμό. Όμως, είναι πράγματι τόσο απλό το ζήτημα;
Ο Άγιος Βασίλης ως σύμβολο, όχι ως ψέμα
Για τα μικρά παιδιά, ο Άγιος Βασίλης δεν βιώνεται ως ψέμα, αλλά ως σύμβολο. Αντιπροσωπεύει τη γενναιοδωρία, την προσφορά, τη μαγεία και την προσμονή. Ο παιδικός νους δεν λειτουργεί με τους ίδιους κανόνες λογικής όπως ο ενήλικος. Η φαντασία αποτελεί βασικό εργαλείο κατανόησης του κόσμου, συναισθηματικής ανάπτυξης και δημιουργικότητας.
Η πίστη στον Άγιο Βασίλη δεν είναι εξαπάτηση· είναι μια κοινή, πολιτισμική αφήγηση που βοηθά το παιδί να δώσει νόημα σε έννοιες όπως η χαρά της προσφοράς, η ελπίδα και η προσμονή.
Η ανάγκη για όνειρο και ελπίδα
Τα παιδιά έχουν βαθιά ανάγκη να ελπίζουν, να ονειρεύονται, να πιστεύουν ότι ο κόσμος μπορεί να είναι και μαγικός — όχι μόνο σκληρός και απαιτητικός. Σε μια καθημερινότητα που συχνά χαρακτηρίζεται από άγχος, ταχύτητα και πληροφοριακό κορεσμό, το παραμύθι λειτουργεί σαν συναισθηματικό καταφύγιο.
Η ελπίδα που γεννά η αναμονή του Άγιου Βασίλη δεν αφορά μόνο τα δώρα, αλλά την αίσθηση ότι κάτι όμορφο έρχεται. Αυτή η εμπειρία συνδέεται με θετικά συναισθήματα και ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα.
Τι συμβαίνει όταν «αποκαλυφθεί» η αλήθεια;
Η στιγμή που το παιδί ανακαλύπτει ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει με τη κυριολεκτική έννοια είναι αναπόφευκτη. Ωστόσο, όταν αυτή έρθει φυσικά —μέσα από την ωρίμανση και όχι από απότομη διάψευση— δεν βιώνεται ως τραύμα. Αντίθετα, συχνά συνοδεύεται από τη μετάβαση σε έναν νέο ρόλο: το παιδί γίνεται πλέον «συνεργός» της μαγείας για τα μικρότερα παιδιά.
Έρευνες δείχνουν ότι τα περισσότερα παιδιά δεν χάνουν την εμπιστοσύνη τους στους γονείς τους όταν μαθαίνουν την αλήθεια, εφόσον το παραμύθι έχει παρουσιαστεί με αγάπη και όχι ως εργαλείο χειραγώγησης ή φόβου.
Ειλικρίνεια ή μαγεία; Ίσως και τα δύο
Το δίλημμα δεν είναι απόλυτο. Η ειλικρίνεια δεν αναιρεί τη φαντασία, ούτε η φαντασία υπονομεύει την εμπιστοσύνη. Το ζητούμενο είναι ο τρόπος. Οι γονείς μπορούν να μιλούν για τον Άγιο Βασίλη ως μια όμορφη ιστορία που συμβολίζει το πνεύμα των Χριστουγέννων, χωρίς απειλές («δεν θα σου φέρει δώρα αν…») ή υπερβολές.
Τελικά, τι έχουν περισσότερο ανάγκη τα παιδιά;
Ίσως όχι μια απόλυτη απάντηση, αλλά έναν κόσμο που χωρά και την αλήθεια και το όνειρο. Έναν κόσμο όπου η φαντασία δεν γελοιοποιείται και η ελπίδα δεν βιάζεται να καταρριφθεί. Γιατί, αν τα παιδιά μάθουν νωρίς να πιστεύουν στο καλό, ίσως ως ενήλικες να συνεχίσουν να το δημιουργούν.
