Περισσότερο και από τους κακούς πρέπει να φοβόμαστε τους ηλίθιους. Είναι εκείνοι που κυκλοφορούν έχοντας άγνοια κινδύνου και μπορεί να παρασύρουν στην καταστροφή ανθρώπους που διαθέτουν προσόντα για πολύ καλύτερη τύχη. Επειδή τους καλοκαιρινούς μήνες αξίζει να βρείτε χρόνο για λίγο διάβασμα, ένα καταπληκτικό βιβλιαράκι είναι εκείνο του Carlo M. Cipolla.
Επιγραμματικά :
Οι Νόμοι της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας είναι ένα έξυπνο και ειρωνικά φιλοσοφημένο δοκίμιο του Ιταλού ιστορικού και οικονομολόγου Carlo M. Cipolla. Παρόλο που το έργο παρουσιάζεται με χιουμοριστικό ύφος, στην ουσία του πρόκειται για μια σοβαρή ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των μηχανισμών που διέπουν την κοινωνική και οικονομική αλληλεπίδραση.
Το βιβλίο στηρίζεται σε πέντε θεμελιώδεις “νόμους” που διατυπώνει ο συγγραφέας για να περιγράψει την ηλιθιότητα ως ένα σταθερό και επικίνδυνο φαινόμενο στην ανθρώπινη κοινωνία:
- Ο Πρώτος Νόμος δηλώνει πως «Πάντα και αναπόφευκτα όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλιθίων ατόμων στην κοινωνία», υπονοώντας ότι η ηλιθιότητα υπάρχει σε μεγαλύτερη κλίμακα απ’ ό,τι νομίζουμε.
- Ο Δεύτερος Νόμος ορίζει ότι «Η πιθανότητα ένα άτομο να είναι ηλίθιο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του», καταρρίπτοντας την ιδέα ότι η μόρφωση, η κοινωνική θέση ή η εμπειρία μειώνουν την πιθανότητα ηλιθιότητας.
- Ο Τρίτος Νόμος — ο πιο κεντρικός κατά τον Cipolla — λέει ότι «Ένα ηλίθιο άτομο είναι αυτό που προκαλεί ζημιά σε άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων χωρίς να αποκομίζει κάποιο όφελος, ή ακόμα και ζημιώνοντας τον εαυτό του».
- Ο Τέταρτος Νόμος αναφέρει ότι «Τα μη ηλίθια άτομα υποτιμούν πάντα την καταστροφική δύναμη των ηλιθίων», τονίζοντας την αδυναμία μας να αντιληφθούμε εγκαίρως την επίδρασή τους.
- Ο Πέμπτος Νόμος καταλήγει πως «Ο ηλίθιος είναι πιο επικίνδυνος από τον κακοπροαίρετο», επειδή η δράση του ηλίθιου είναι απρόβλεπτη και αδικαιολόγητη.
Μέσα από αυτό το πλαίσιο, ο Cipolla δημιουργεί ένα συμβολικό “διάγραμμα” που ταξινομεί τους ανθρώπους σε τέσσερις βασικές κατηγορίες: έξυπνους (που ωφελούν και τον εαυτό τους και τους άλλους), αφελείς (που ωφελούν τους άλλους εις βάρος τους), κακοποιούς (που ωφελούν τον εαυτό τους ζημιώνοντας άλλους) και ηλίθιους.
Το έργο του Cipolla ξεχωρίζει για την οξυδέρκεια και τη διαχρονικότητά του, αποκαλύπτοντας με χιούμορ και αυστηρό λογικό τρόπο πώς η ηλιθιότητα είναι ένα σοβαρό και καθοριστικό φαινόμενο στην πορεία των κοινωνιών.
Δυστυχώς οι εφαρμογές στην καθημερινή ζωή είναι άπειρες. Λίγο να κοιτάξετε τι γράφουν στα social media ως σχόλια σε άρθρα, θα καταλάβετε ότι εκτός από την απίθανη κακία που διαθέτουν πολλοί, υπάρχει ένα πλήθος βλακών που το μόνο που κάνουν είναι να διαδίδουν βλακείες. Να φέρουμε ως παράδειγμα « το χάραγμα του αντίχριστου»; Να θυμηθούμε πόσοι άνθρωποι συρρέουν σε συγκεντρώσεις «εναντίον του χαράγματος του έξω από δω;» ; Αν φύγουμε από τους θρησκόληπτους και πάμε στους «κομματικά κολλημένους» ή σ’ εκείνους που είναι σύγχρονοι οπαδοί Μαυρογυαλούρων ή σε εκείνους που αλλάζουν την ζωή τους ακολουθώντας τις μαντεψιές του «καφέ» ή σε άλλους που προσλαμβάνουν συνεργάτες ανάλογα με τις συναστρίες του ζωδιακού… αγνοώντας ότι μπορεί να έχουν λάθος ώρα γέννησης αχαχαχαχαχα!
