«Οι νέοι που επιτίθενται σε συμμαθητές τους με σωματική βία ή φθάνουν ακόμα και στο φόνο δεν το κάνουν γιατί κάποτε τους κακόμαθαν από υπερβολική αγάπη αλλά γιατί μεγάλωσαν σε συνθήκες εγκατάλειψης και κακοποιήθηκαν χωρίς να τους επιτραπεί να αντιδράσουν.»
Γράφει Η Νανά Παλαιτσάκη
Άπειρες φορές έχουμε αναρωτηθεί, πως μπορεί ένας άνθρωπος στην ενήλικη ζωή του να παράγει φριχτές συμπεριφορές, με αποδέκτες πιο αδύναμους ηλικιακά ή σωματικά άλλους ανθρώπους ή ζώα. Άπειρες φορές έχουμε αναρωτηθεί πως στο εργασιακό περιβάλλον κάποιοι υπόκεινται σε εκφοβισμό από ανώτερους στην διαβάθμιση, ή και από ισότιμους συνεργάτες , με αποτέλεσμα η διαχείριση της εργασίας να γίνεται μαρτύριο. Τα τελευταία χρόνια ή ενδοοικογενειακή βία αλλά και η βία μεταξύ ανηλίκων έχει θεριέψει σε τόσο μεγάλο βαθμό που μοιάζει σαν το σπίτι ή το σχολείο να μετατρέπονται για τα θύματα, από «κάστρα φροντίδας και στοργής» σε χώρους βασανιστηρίων
Η Κοινή γνώμη όταν τα περιστατικά φτάνουν στην δημοσιότητα, συνήθως «σοκάρεται» ενώ στα media φιλοξενούνται ειδικοί για το θέμα, όπως εκπρόσωποι της αστυνομίας, ψυχίατροι ή δικηγόροι.
Πως δημιουργείται ο Κακός Άνθρωπος και από ποιους
Αυτά γίνονται όταν τα γεγονότα είναι αιματηρά και τα θύματα σχεδόν ακρωτηριασμένα ή βαριά κακοποιημένα. Όταν τα θύματα όμως δεν έχουν εμφανή σωματικά σημάδια κακοποίησης, αλλά περιφέρονται ως αποδέκτες ατιμωτικών για την αξιοπρέπειά τους κριτικής η σχολίων, ποιοι στ’ αλήθεια είναι εκείνοι που θ’ αναρωτηθούν σοβαρά για το ποιοι είναι εκείνοι που ηδονίζονται να μειώνουν τους άλλους;
Είναι βέβαιο, ότι εσύ που πιθανόν να διαβάζεις τώρα, ν’ ανήκεις στην κατηγορία των σιωπηλών θυμάτων, εκείνων δηλαδή που συρρικνώνονται απέναντι στους «Νταήδες» που εμφανίζονται στην ζωή τους είτε ως προϊστάμενοι, είτε ως συνεργάτες, είτε ως γείτονες, είτε ως συγγενείς .
Έχω ασχοληθεί προσωπικά πάρα πολλές φορές με το θέμα της συναισθηματικής κακοποίησης είτε ως αποδέκτρια συμπεριφορών, είτε ως δημοσιογράφος και εργαζόμενη σε χώρους βαριά ανταγωνιστικούς .
Γονείς: Οι μεγάλοι ένοχοι
Αυτό που έχω καταλάβει λοιπόν είναι ότι τεράστια σημασία για την στρέβλωση της συμπεριφοράς των ανθρώπων παίζουν οι γονείς και το περιβάλλον, καθώς όλα δείχνουν ότι ένας ενήλικας που κακοποιεί, εισέπραξε κακοποίηση και βία είτε σωματική είτε ψυχολογική από τους γονείς του.
Και σε αυτό το σημείο, για όσους ψάχνετε για απαντήσεις αξίζει ν’ ανακαλύψετε την ψυχίατρο και συγγραφέα Αλις Μιλερ (Alice Miller, 1923 -2010 ) που αφού εκπαιδεύτηκε και εργάστηκε ως ψυχαναλύτρια, απέρριψε τις παραδοσιακές ψυχαναλυτικές θεωρίες και ιδιαίτερα την Φροϋδική προσέγγιση ότι τα παιδιά έχουν ασυνείδητες σεξουαλικές επιθυμίες με τους γονείς τους.
Η Μίλερ επικεντρώθηκε, στην σημασία των πραγματικών τραυμάτων που υφίστανται τα παιδιά στην παιδική ηλικία και γι’ αυτό και το συγγραφικό της έργο αφορά κυρίως στην παιδική κακοποίηση που διαμορφώνει στρεβλές συμπεριφορές στην ενήλικη ζωή των θυμάτων.
Στα βιβλία της, όπως “Το Δράμα του Προικισμένου Παιδιού” και “Πέρα από τη Θεραπεία”, αναλύει πώς η καταπίεση των πραγματικών συναισθημάτων και η έλλειψη κατανόησης μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές στην ενήλικη ζωή. Έτσι, η Μίλερ έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη να ακούγεται και να κατανοείται η φωνή του παιδιού, προτείνοντας έναν νέο τρόπο κατανόησης της ψυχικής υγείας, πέρα από τα όρια της παραδοσιακής ψυχανάλυσης.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τα βιβλία της
«Ένα παιδί που έχει ανατραφεί με τη χρήση βίας φοβάται να προσλάβει νέες εμπειρίες, γιατί στα μάτια του ελλοχεύει παντού ο κίνδυνος εντελώς ξαφνικά να τιμωρηθεί για υποτιθέμενα σφάλματα. Στον μετέπειτα ενήλικο θα λείπει η πυξίδα των εμπειριών, που θα τον καθοδηγούσε.Γι’ αυτό και θα υποκλίνεται με δουλοπρέπεια μπροστά στην εξουσία και θα φέρεται στους πιο αδύναμους σαν να ήταν δούλοι του, έτσι όπως βίωσε ως παιδί την αυθαιρεσία των γονιών του.»
-«Η πράξη της συγχώρεσης δεν μας βοηθάει, όσο συγκαλύπτει αυτά που συνέβησαν. Γιατί η αγάπη και η αυταπάτη αλληλοαποκλείονται.
Από την αναλήθεια, την άρνηση της οδύνης στο προσωπικό μας παρελθόν, γεννιέται το μίσος που μεταβιβάζεται σε αθώους. Αποτελεί μια προσκόλληση στην αυταπάτη και αδιέξοδο. Η πραγματική αγάπη αντέχει την αλήθεια.»
-«Κάποτε θα γνωρίζει όλος ο κόσμος, ότι η ανθρώπινη βαναυσότητα δεν είναι έμφυτη αλλά παράγεται και διδάσκεται στην παιδική ηλικία. Η πρώτη εντολή θα έπρεπε να ορίζει: Τίμα τα παιδιά σου ώστε να μη χρειάζεται να κτίσουν μέσα τους τοίχους προστασίας απέναντι στον παιδικό πόνο και να αμύνονται αργότερα απέναντι σε φανταστικούς εχθρούς με φρικτά όπλα που μπορούν να καταστρέψουν τον κόσμο. Οι νέοι που επιτίθενται σε συμμαθητές τους με σωματική βία ή φθάνουν ακόμα και στο φόνο δεν το κάνουν γιατί κάποτε τους κακόμαθαν από υπερβολική αγάπη αλλά γιατί μεγάλωσαν σε συνθήκες εγκατάλειψης και κακοποιήθηκαν χωρίς να τους επιτραπεί να αντιδράσουν.»
Γιατί δεν πρέπει να συγχωρούμε
Η Μίλλερ επέκρινε τις συμβουλές των ψυχοθεραπευτών προς τους ασθενείς να συγχωρέσουν τους κακοποιούς γονείς τους, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα μπορούσε να εμποδίσει την ανάρρωση μόνο μέσω της ανάμνησης και της αίσθησης του παιδικού πόνου. Υποστήριζε ότι οι ψυχοθεραπευτές εργάζονται υπό την επήρεια ερμηνειών από τις θρησκείες, τόσο την ανατολική όσο και την δυτική που προτρέπουν στους κακοποιημένους ανθρώπους να συγχωρέσουν. Πίστευε δηλαδή ότι η συγχώρεση δεν έλυνε το μίσος αλλά το κάλυπτε μ’ έναν επικίνδυνο τρόπο στην ενήλικη ζωή. Είχε μάλιστα εργαστεί πάνω στις ψυχογραφίες του Αδόλφου Χίτλερ και του Γιούργκεν Μπαρτς αναφερόμενη στην βαριά γονεική συμπεριφορική κατάχρηση που είχαν υποστεί.
Ορισμένα από τα βιβλία της
Η Άλις Μίλερ έγραψε αρκετά βιβλία που επηρέασαν βαθιά την κατανόηση της παιδικής κακοποίησης και των επιπτώσεών της στην ψυχολογική ανάπτυξη. Ακολουθεί μια λίστα με τα σημαντικότερα έργα της:”Το Δράμα του Προικισμένου Παιδιού” (1979) – Το πιο γνωστό βιβλίο της Μίλερ, όπου αναλύει πώς οι παιδικές εμπειρίες και η καταπίεση των συναισθημάτων οδηγούν σε προβλήματα στην ενήλικη ζωή.”Σώμα Ποτέ Δεν Ψεύδεται” (1981) – Εξετάζει πώς το σώμα μπορεί να εκφράζει τα καταπιεσμένα συναισθήματα και τραύματα που έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία.”Για το Καλό του Παιδιού” (1983) – Εστιάζει στις επιπτώσεις των αυταρχικών μορφών ανατροφής και πειθαρχίας, και πώς αυτές οι πρακτικές συμβάλλουν στην αναπαραγωγή της βίας.”Η Ανακάλυψη του Τέταρτου Παρεκκλησίου” (1984) – Αποτελεί μία προσωπική αναζήτηση της Μίλερ, όπου αναπτύσσει τη θεωρία της για την παιδική κακοποίηση και την επαναλαμβανόμενη φύση των τραυματικών εμπειριών.”Πέρα από την Αθωότητα” (1987) – Ανιχνεύει πώς οι άνθρωποι που υπήρξαν θύματα κακοποίησης στην παιδική ηλικία μπορεί να γίνουν κακοποιητές στη δική τους ενήλικη ζωή.”Ο Θυμός της Απάτης” (1990) – Αντιμετωπίζει την αποσύνδεση που αισθάνονται οι επιζώντες κακοποίησης από τα αληθινά τους συναισθήματα και το δικαίωμα στον θυμό.”Είναι για τη Δική Σου Ευτυχία” (1998) – Επικρίνει τις πολιτισμικές και θρησκευτικές δικαιολογίες για την παιδική κακοποίηση.”Μονοπάτια Ζωής” (2004) – Εξετάζει τη σχέση μεταξύ της κακοποίησης στην παιδική ηλικία και των αποφάσεων που παίρνει κανείς στην ενήλικη ζωή.
