Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: δεκάδες χώρες βιώνουν ήδη σοβαρές διαταραχές στα συστήματα υγείας τους λόγω των περικοπών στη διεθνή χρηματοδότηση. Πίσω όμως από τα ποσοστά και τα δελτία τύπου, υπάρχει μια πιο σκληρή αλήθεια: άνθρωποι που χάνουν την πρόσβαση στη φροντίδα, επαγγελματίες που εξουθενώνονται, κοινωνίες που δοκιμάζονται στο πιο ευάλωτο σημείο τους — την υγεία.
Η παγκόσμια εικόνα
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), πάνω από το 70% των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσλειτουργίες στα συστήματα υγείας τους. Οι περικοπές στη διεθνή βοήθεια και στη χρηματοδότηση από εξωτερικούς φορείς έχουν οδηγήσει σε:
- ελλείψεις φαρμάκων και βασικών προμηθειών,
- μείωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού,
- καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση επιδημιών και εκτάκτων αναγκών,
- περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες μητρικής, παιδικής και ψυχικής υγείας.
Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απλώς στατιστικές. Είναι πρόσωπα, οικογένειες και ιστορίες που μένουν αθέατες.
Από τα νούμερα στην καθημερινότητα
Σε πολλές περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, τα δημόσια νοσοκομεία λειτουργούν πλέον με το ένα τρίτο του απαραίτητου προσωπικού.
Οι εμβολιασμοί καθυστερούν, οι έγκυες γυναίκες γεννούν χωρίς ιατρική υποστήριξη, και οι χρόνιοι ασθενείς παλεύουν μόνοι.
Στην Ευρώπη, η κρίση παίρνει άλλη μορφή: Η υποχρηματοδότηση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, οι ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό, και η ψυχολογική εξάντληση των επαγγελματιών υγείας δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα.
Η κόπωση αυτή δεν είναι απλώς σωματική — είναι υπαρξιακή. Όταν το σύστημα δεν στηρίζει εκείνους που το υπηρετούν, εκείνοι δυσκολεύονται να συνεχίσουν να στηρίζουν τους άλλους.
Το ντόμινο των επιπτώσεων
Η αποδυνάμωση των συστημάτων υγείας δεν αφορά μόνο τις αίθουσες των νοσοκομείων.
Έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις:
- Εντείνει τη φτώχεια και την κοινωνική ανασφάλεια.
- Αυξάνει την ψυχική πίεση και το άγχος στις κοινότητες.
- Μειώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και στο κράτος.
Η υγεία δεν είναι απλώς ένας δείκτης ευημερίας. Είναι το θεμέλιο της κοινωνικής σταθερότητας. Και όταν αυτό το θεμέλιο ραγίζει, όλα τα υπόλοιπα αρχίζουν να καταρρέουν.
Η ευθύνη και η ελπίδα
Η κρίση στη χρηματοδότηση της υγείας είναι ένα σήμα συναγερμού για τη διεθνή κοινότητα.
Μας θυμίζει ότι η πρόοδος δεν είναι δεδομένη και ότι η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να μπαίνει σε λογιστικά πλαίσια.
Απαιτείται:
- επένδυση στην πρόληψη,
- στήριξη των επαγγελματιών υγείας,
- ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των κοινωνιών,
- και παγκόσμια συνεργασία που να βλέπει την υγεία ως κοινό αγαθό, όχι ως δαπάνη.
Γιατί η υγεία δεν είναι προνόμιο· είναι δικαίωμα.
Και το πώς το υπερασπιζόμαστε, δείχνει το μέγεθος της ανθρωπιάς μας.
Πίσω από κάθε αριθμό υπάρχει μια ιστορία — ένα βλέμμα, μια μάνα, ένας γιατρός που προσπαθεί να κρατήσει την αξιοπρέπεια του συστήματος ζωντανή.
Οι περικοπές δεν αφαιρούν απλώς κονδύλια· αφαιρούν την ελπίδα από εκείνους που περιμένουν φροντίδα και από εκείνους που τη δίνουν.Η κρίση στα συστήματα υγείας είναι και κρίση αξιών.
Γιατί κάθε φορά που ένα κράτος επιλέγει να μειώσει τη χρηματοδότηση στην υγεία, επιλέγει —συνειδητά ή ασυνείδητα— να επενδύσει λιγότερο στον ίδιο τον άνθρωπο.
