Καθώς ο αριθμός των ατόμων με αλλεργίες αυξάνεται παγκοσμίως, οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν με ακρίβεια πώς και γιατί αναπτύσσονται αυτές οι παθήσεις – όπως το άσθμα και το έκζεμα.
Μια μακροχρόνια ιδέα είναι η «υπόθεση της υγιεινής». Αυτό υποδηλώνει ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας σε εσωτερικούς χώρους ευθύνεται, καθώς περιορίζει την πρώιμη έκθεσή μας σε μικρόβια και αλλεργιογόνα που βοηθούν στην εκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ωστόσο, ολοένα και περισσότερα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η κατοχή ενός κατοικίδιου ζώου μπορεί να αντισταθμίσει αυτό το φαινόμενο. Όπως γνωρίζει κάθε ιδιοκτήτης κατοικίδιου ζώου, οι τετράποδοι φίλοι μας φέρνουν πολλή ακαταστασία, μικρόβια και τρίχωμα στα σπίτια μας – μαζί με τις αγκαλιές.
Λοιπόν, μήπως ο χρόνος που περνάει κανείς με ζώα μειώνει τον κίνδυνο αλλεργιών στα παιδιά; Να τι γνωρίζουμε.
Πώς αναπτύσσονται οι αλλεργίες
Κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, το ανοσοποιητικό μας σύστημα μαθαίνει σε τι να επιτεθεί και τι να αγνοήσει για να μας εμποδίσει να αρρωστήσουμε.
Οι αλλεργικές παθήσεις αναπτύσσονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά υπερβολικά σε αβλαβείς ουσίες, όπως η σκόνη, η γύρη ή ορισμένες τροφές. Αυτές οι αντιδράσεις μπορούν να επηρεάσουν το δέρμα, τους αεραγωγούς και το έντερο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πρώιμη έκθεση διαμορφώνει την ανοσολογική μας απόκριση (PA). Ωστόσο, δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει πλήρως γιατί κάποιοι άνθρωποι αναπτύσσουν αλλεργίες ενώ άλλοι όχι.
Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει γονίδια που συνδέονται με αλλεργικές παθήσεις. Ωστόσο, τα περισσότερα έχουν ανεπαίσθητες επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα και λειτουργούν ως «παράγοντες κινδύνου» – αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ασθένειας, αλλά δεν την προκαλούν άμεσα.
Πρόσφατη έρευνα υποδεικνύει ότι η έκθεση σε βακτήρια στο περιβάλλον μας θα μπορούσε να είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας. Από τη γέννηση, το σώμα μας αποικίζεται από βακτήρια, ειδικά στο έντερο. Αυτή η κοινότητα μικροοργανισμών είναι γνωστή ως μικροβίωμα.
Η συνεχής «αλληλεπίδραση» μεταξύ του μικροβιώματος και του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ζωτικής σημασίας για την υγιή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται, μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση φλεγμονών και ασθενειών.
Η επίδραση του πρώιμου περιβάλλοντός μας
Τις τελευταίες δεκαετίες, μελέτες σε παιδιά που μεγάλωσαν σε αγροκτήματα μας έδωσαν μερικές από τις πρώτες ενδείξεις ότι τα πρώιμα περιβάλλοντα μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο αλλεργίας.
Σε σύγκριση με τα παιδιά που μεγαλώνουν σε πόλεις, τα παιδιά σε αγροκτήματα είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν αλλεργικές παθήσεις όπως έκζεμα και άσθμα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για εκείνα που έρχονται σε στενή επαφή με ζώα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αγροκτήματα τείνουν να αναπτύσσουν ένα πιο ποικιλόμορφο μικροβίωμα από τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αστικά περιβάλλοντα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στο να γίνει το ανοσοποιητικό τους σύστημα πιο ανεκτικό σε ξένες ουσίες (όπως βακτήρια και βρωμιά) και λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν αλλεργίες. Ωστόσο, σε όλο τον κόσμο τα παιδιά ζουν ολοένα και περισσότερο σε αστικές περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι ένα κατοικίδιο μπορεί να είναι η πιο κοντινή επαφή που έχουν με τα ζώα. Μειώνει, λοιπόν, αυτό τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργιών;
Τι δείχνουν οι μελέτες στο έκζεμα
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά με κατοικίδια ζώα είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν αλλεργίες. Ωστόσο, αυτά τα στοιχεία δεν ήταν πάντα εύκολο να ερμηνευτούν. Μπορεί να είναι δύσκολο να διαπιστωθεί εάν τα χαμηλότερα ποσοστά αλλεργιών οφείλονται στα ίδια τα κατοικίδια ζώα ή σε άλλους παράγοντες, όπως η τοποθεσία, ο τρόπος ζωής ή το οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών.
Μια ανασκόπηση των αποτελεσμάτων από 23 μελέτες διαπίστωσε ότι τα παιδιά που εκτέθηκαν σε σκύλους νωρίς στη ζωή τους είχαν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν έκζεμα.
Μια άλλη μελέτη του 2025 ανέλυσε γενετικά δεδομένα από περισσότερα από 270.000 άτομα. Διαπίστωσε ότι ένα γονίδιο που συνδέεται με το έκζεμα αύξησε τον κίνδυνο εκζέματος μόνο σε παιδιά που δεν είχαν εκτεθεί σε σκύλους. Αυτό υποδηλώνει ότι η έγκαιρη έκθεση σε σκύλους μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των παιδιών που έχουν γενετικά περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν έκζεμα.
Τι γίνεται με το άσθμα;
Όσον αφορά το άσθμα, η ιστορία γίνεται πιο περίπλοκη. Μια μελέτη του 2001 παρακολούθησε περισσότερα από 1.000 παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη γέννησή τους έως την ηλικία των 13 ετών. Διαπίστωσε ότι όσα παιδιά ζούσαν με σκύλους σε εσωτερικούς χώρους ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν συχνό συριγμό – ένα κοινό σύμπτωμα άσθματος – αλλά μόνο εάν δεν είχαν οικογενειακό ιστορικό άσθματος.
Μια κορεατική μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι όσοι είχαν σκύλους στην παιδική τους ηλικία ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν αλλεργίες. Ωστόσο, είχαν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο μη αλλεργικού συριγμού — ενός είδους δυσκολίας στην αναπνοή που συνήθως προκαλείται από ερεθισμό των αεραγωγών ή λοιμώξεις (όχι αλλεργιογόνα).
Αυτό υποδηλώνει ότι ενώ η ανατροφή ενός σκύλου μπορεί να προστατεύει από αλλεργικές παθήσεις, όπως το άσθμα, μπορεί να αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ορισμένων μη αλλεργικών αναπνευστικών συμπτωμάτων.
Τι γίνεται με τις γάτες;
Είναι δύσκολο να διαχωρίσουμε τις συγκεκριμένες επιπτώσεις των γατών έναντι των σκύλων, καθώς πολλές πρώιμες μελέτες ομαδοποίησαν όλα τα γούνινα κατοικίδια μαζί. Αλλά σε μελέτες που τις εξέτασαν ξεχωριστά, η συμβίωση με γάτες δεν φάνηκε να μειώνει τον κίνδυνο αλλεργίας.
Ένας πιθανός λόγος είναι ότι οι γάτες και οι σκύλοι φέρουν πολύ διαφορετικά μικρόβια, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουν το οικιακό περιβάλλον.
Λοιπόν, πρέπει να αποκτήσετε ένα κατοικίδιο;
Αν σκέφτεστε ήδη να αποκτήσετε σκύλο, υπάρχουν αξιόπιστες ενδείξεις ότι η έγκαιρη έκθεση θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εκζέματος του παιδιού σας, και πιθανώς και άλλων αλλεργικών παθήσεων.
Δεν είναι εγγύηση, αλλά ένα πιθανό μπόνους – παράλληλα με τη συντροφικότητα, τη χαρά και το ότι δεν θα χρειάζεται ποτέ να ανησυχείτε για το τι θα κάνετε με τα περισσεύματα.
Και αν δεν υπάρχει περίπτωση να έχετε σκύλο, μην ανησυχείτε. Το να περνάτε χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, να ενθαρρύνετε το παιχνίδι με ακαταστασία και να αποφεύγετε την υπερβολική χρήση απολυμαντικών μπορούν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση μιας πιο ανθεκτικής ανοσολογικής απόκρισης.
Η Samantha Chan είναι επικεφαλής ανοσολογίας και αλλεργίας στο Κέντρο Snow για την Ανοσολογική Υγεία, WEHI (Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Walter και Eliza Hall).
Η Τζο Ντάγκλας είναι καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και διευθύντρια έρευνας στο Βασιλικό Νοσοκομείο της Μελβούρνης.
Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το πρωτότυπο άρθρο.
Πηγή: Η Τζο Ντάγκλας είναι καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και διευθύντρια έρευνας στο Βασιλικό Νοσοκομείο της Μελβούρνης.
