Γράφει : Η Δανάη Πατρικίου
Στον σύγχρονο χώρο εργασίας οι περισσότεροι γνωρίζουμε πώς μοιάζει η τοξικότητα: φωνές, εκφοβισμός, προσβολές, υποτίμηση. Υπάρχει όμως και μια πιο διακριτική, πολύ πιο ύπουλη μορφή της: η μικροεπιθετικότητα.
Δεν κάνει θόρυβο, δεν αφήνει εμφανή σημάδια, δεν καταγράφεται εύκολα σε αναφορές HR. Κι όμως, επηρεάζει βαθιά την ψυχολογία, την απόδοση και την αυτοπεποίθηση των στελεχών – ειδικά όσων έχουν ρόλους ευθύνης.
Τι είναι η μικροεπιθετικότητα;
Μικροεπιθετικότητα είναι τα μικρά, καθημερινά σχόλια ή συμπεριφορές που μειώνουν, υποτιμούν ή αμφισβητούν έναν άνθρωπο, χωρίς να φαίνονται ξεκάθαρα προσβλητικές.
Συνήθως συνοδεύονται από φράσεις όπως:
«Δεν εννοούσα κάτι…», «Μην το παίρνεις προσωπικά», «Απλώς αστειεύομαι».
Η ουσία όμως παραμένει: ένα μικρό τσίμπημα που επαναλαμβάνεται ασταμάτητα.
Παραδείγματα μικροεπιθετικότητας στη δουλειά
Μερικά από τα πιο συνηθισμένα:
1. Υποτίμηση ικανότητας
«Πω πω, δεν το περίμενα ότι θα το έκανες τόσο καλά!»
Μεταμφιεσμένο κομπλιμέντο που υπονοεί χαμηλές προσδοκίες.
2. Αποκλεισμός από συζητήσεις ή αποφάσεις
Όταν κάποιος «ξεχνιέται» συστηματικά στα emails ή δεν καλείται σε σημαντικά meetings.
3. Χιούμορ που μειώνει
Αστεία για την ηλικία, το φύλο, την προσωπική ζωή, τις ικανότητες.
Το γέλιο καλύπτει την αιχμή.
4. Συνεχής διακοπή σε meetings
Η φωνή σου δεν θεωρείται εξίσου σημαντική – και το μήνυμα περνά.
5. Μη λεκτικές συμπεριφορές
Ανασηκωμένα φρύδια, ειρωνικό χαμόγελο, βλέμματα που αποδομούν, αναστεναγμοί όταν μιλάει κάποιος.
6. Υπερβολικός έλεγχος (micromanagement)
Δεν εμπιστεύομαι την κρίση σου – άρα σε ελέγχω διαρκώς.
Γιατί η μικροεπιθετικότητα είναι τόσο επιβλαβής;
Γιατί δεν κάνει θόρυβο Είναι συγκεκαλυμμένη
Διαβρώνει την αυτοπεποίθηση.
- Δημιουργεί άγχος και ανασφάλεια.
- Μειώνει τη διάθεση συμμετοχής.
- Κάνει τα στελέχη να φοβούνται να εκφράσουν άποψη.
- Δημιουργεί ένα κλίμα αόρατου εκφοβισμού.
Σε βάθος χρόνου οδηγεί σε συναισθηματική εξάντληση, αποστασιοποίηση και τελικά αποχώρηση από την εταιρεία. Καμία ομάδα δεν ευδοκιμεί όταν οι άνθρωποί της νιώθουν ότι πρέπει να είναι σε άμυνα.
Γιατί είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς γι’ αυτό;
Επειδή η μικροεπιθετικότητα δεν έχει «απόδειξη».
Είναι συχνά:
- Ασαφής
- Υποκειμενική
- Κρυμμένη κάτω από το «καλή πρόθεση»
Όταν κάποιος διαμαρτύρεται, φοβάται ότι θα φανεί υπερβολικός ή «ευαίσθητος».
Και έτσι, το φαινόμενο συνεχίζεται χωρίς αντίσταση.
Ποιοι την ασκούν;
Συχνά όχι οι «κακοί».
Τη μικροεπιθετικότητα μπορεί να την ασκήσει οποιοσδήποτε:
- ένας manager με άγχος ελέγχου
- ένας συνάδελφος με ανασφάλειες
- κάποιος που έχει μάθει αυτό το στυλ επικοινωνίας
- άνθρωποι που δεν αντιλαμβάνονται την επίδραση των λόγων τους
Το πρόβλημα δεν είναι η πρόθεση – είναι η επίδραση.
Πώς μπορεί μια εταιρεία να την αντιμετωπίσει;
1. Εκπαίδευση σε κουλτούρα συμπερίληψης και ψυχολογικής ασφάλειας
Καμία αλλαγή δεν γίνεται αν οι άνθρωποι δεν μάθουν τι είναι μικροεπιθετικότητα και πώς εκδηλώνεται.
2. Ενθάρρυνση του feedback
Όχι με τη λογική «αφήστε το στο HR», αλλά με ασφαλείς διαύλους και σαφείς διαδικασίες.
3. Προστασία της φωνής όλων στα meetings
Ισορροπημένη συμμετοχή, αποτροπή διακοπών, δομημένος χρόνος για όλους.
4. Εκπαίδευση των managers στη συναισθηματική ηγεσία
Η ηγεσία που δεν ξέρει πώς να μιλήσει, συχνά πληγώνει χωρίς να το καταλάβει.
5. Μηδενική ανοχή στην ειρωνεία ως εργαλείο εξουσίας
Το «αστείο» που μειώνει δεν είναι χιούμορ – είναι εξουσιαστική συμπεριφορά.
Τι μπορεί να κάνει ένα άτομο που δέχεται μικροεπιθετικότητα;
1. Να τη «ονομάσει»
Από την στιγμή που της δίνεις όνομα, παύεις να την αμφισβητείς.
2. Να απαντά με ηρεμία και όρια
«Δεν με βοηθά αυτό το σχόλιο.», «Θα ήθελα να ολοκληρώσω τη σκέψη μου.».
3. Να καταγράφει τα περιστατικά
Η καταγραφή βοηθά να φανεί η επανάληψη.
4. Να μιλήσει όταν αισθάνεται ασφαλής
Σε HR, σε ανώτερο manager ή σε άνθρωπο που εμπιστεύεται.
Τελικά
Η μικροεπιθετικότητα δεν είναι μια «λεπτομέρεια συμπεριφοράς».
Είναι ένδειξη κουλτούρας — και η κουλτούρα καθορίζει τα πάντα.
Όταν οι άνθρωποι σε μια εταιρεία νιώθουν ότι τους σέβονται, η απόδοση ανεβαίνει, η δημιουργικότητα ανθίζει και οι σχέσεις δυναμώνουν.
Όταν νιώθουν ότι πρέπει να προστατεύονται από μικρές, καθημερινές αιχμές, το εργασιακό περιβάλλον γίνεται χώρος άγχους, όχι χώρος εξέλιξης.Η λύση δεν είναι να μην κάνουμε λάθη στην επικοινωνία.
Η λύση είναι να νοιαζόμαστε αρκετά ώστε να τα διορθώνουμε.
