Μια συζήτηση με την Τένια Μακρή για την κακοποίηση των παιδιών με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κάκτος».
Συνέντευξη στην Νανά Παλαιτσάκη
Είναι μέρα Κυριακή, με πολύ κρύο έξω και είχα προγραμματίσει να διαβάσω το τελευταίο βιβλίο της Τένιας με τίτλο «Κάνε αυτό που σου λέω, αλλιώς ….» Ποτέ δεν μπορώ να κάνω συζήτηση μ’ έναν συγγραφέα, μένοντας μόνο στις πληροφορίες του οπισθόφυλλου του βιβλίου ή στο δελτίο τύπου του εκδοτικού οίκου. Ξεκινώντας την ανάγνωση «μάγκωσε» η ψυχή μου με την ιστορία του Φάνη. Χρονικά το βιβλίο της Τένιας με βρίσκει, όπως και χιλιάδες ακόμη, υπό τη επίδραση της φόρτισης του θανάτου του Άγγελου από το Ηράκλειο Κρήτης. Είναι στιγμές που τα εγκλήματα «ανθρώπων» εξατμίζουν την επάρκεια των λέξεων να περιγράψουν συναισθήματα … Η Τένια, η αγαπημένη μας Τένια, έρχεται κοντά μας, αυτό το χρονικό διάστημα που ξεχειλίζει θυμός, οργή και απέραντη θλίψη με αφορμή ένα ακόμη έγκλημα εναντίον της αθωότητας και αποκαλύπτει τα τραύματα της παιδικής μας ηλικίας. Γράφω «μας» γιατί όπως αποκαλύπτει είναι τεράστιο το ποσοστό των παιδιών που υπέστησαν κακοποίηση από γονείς ή φροντιστές. Κακοποίηση άλλωστε δεν είναι μόνο η σωματική – σεξουαλική, είναι και η ψυχολογική – συναισθηματική. Γράφω «μας» γιατί όπως εξηγεί η Τένια είναι τεράστιο το ποσοστό των ενήλικων που υιοθετούμε έναν από τους τέσσερις κυρίαρχους ρόλους : Του τελειομανούς, του φροντιστή, του αόρατου ή του επαναστάτη στην ενήλικη ζωή μας. Όσο πιο τέλεια ερμηνεύουμε έναν από τους ρόλους τόσο μεγαλύτερη και η ουλή του τραύματος.
Επειδή όμως η Τένια είναι μια γυναίκα που οι περισσότεροι την έχουν συναντήσει μέσα από τις πολύ συχνές και καθοριστικές παρουσίες της στην τηλεόραση ως ειδικού σε θέματα σχέσεων και πάρα πολλοί από μας την θεωρούμε ως εξαιρετικά οικείο πρόσωπο στην ζωή μας θ’ αφήσω την ίδια να μας «μιλήσει» για την κακοποίηση και το βιβλίο της και για τον τρόπο που μπορούμε όταν το συνειδητοποιήσουμε , να… ζήσουμε.
ΕΡ: Γιατί επέλεξες τώρα να μας συναντήσεις με το συγκεκριμένο θέμα;
Τ.M.: Το βιβλίο αυτό είναι συνέχεια του προηγούμενου, με τίτλο «τα σημάδια μένουν», ένα βιβλίο που έχει να κάνει με τις κακές σχέσεις των ζευγαριών, στις οποίες συμμετέχουν τα παιδιά ως σιωπηλοί μάρτυρες. Όταν έγραφα εκείνο το βιβλίο, η σκέψη μου έτρεχε στο πως τα παιδιά που βιώνουν προβληματικές σχέσεις γονιών εξελίσσονται ως ενήλικες.
ΕΡ: Μέσα από την δική σου πολύχρονη εμπειρία, όταν έχει προηγηθεί κακοποίηση από τον γονιό ή και τους δυο γονείς, τα παιδιά στην ενήλικη ζωή τους έχουν πολλές πιθανότητες να κακοποιήσουν τα δικά τους παιδιά;
Τ.Μ.: Είναι σχεδόν βέβαιο. Οι συμπεριφορές των γονιών μας «έρχονται» σε μας, σε χρόνια τρυφερά όταν δεν έχουμε την συναισθηματική ωριμότητα, για να διαλέγουμε ποιες από τις συμπεριφορές των γονιών θ’ αποτυπωθούν μέσα μας και ποιες όχι. Τις παίρνουμε και τις βάζουμε μέσα μας «αμάσητες». Αυτές οι συμπεριφορές εισβάλλουν στο υποσυνείδητο και τις επαναλαμβάνουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε Υπάρχουν ενήλικες που όταν καταλαβαίνουν ότι η συμπεριφορά τους τους θυμίζει την μητέρα τους ή το πατέρα τους ,τρομάζουν, αν και έχουν υποσχεθεί στον εαυτό τους ότι δεν θα κάνουν στα παιδιά τους ό,τι τους έκαναν οι γονείς τους. Εστιάζω στο βιβλίο στην συναισθηματική κακοποίηση, γιατί όταν το παιδί είτε κακοποιείται σωματικά, είτε σεξουαλικά είτε ψυχολογικά, το συναίσθημά του παγώνει.
ΕΡ: Επειδή στο βιβλίο συμπεριλαμβάνεις ασκήσεις για τους αναγνώστες . Αν κάποιος φτάσει μέχρι το σημείο που ξεκινάνε και σκεφτεί … « Καλά νιώθω εγώ τόσο χάλια …σιγά μην γίνω καλύτερα διαβάζοντας ασκήσεις στο βιβλίο» τι θα του απαντούσες;
Τ.Μ.: Οι ασκήσεις Νανά μου, έχουν έναν σκοπό. Να βοηθήσουν τους ανθρώπους να έρθουν σ’ επικοινωνία με τον εαυτό τους. Εκείνο το οποίο συμβαίνει με τους ανθρώπους που βιώνουν πόνο από τα παλιά τους τραύματα είναι ότι δεν αγγίζουν τον εαυτό τους, φοβούνται τον εαυτό τους , αυτός ο φόβος βγαίνει σε θυμό και γίνεται λεκτική βία . Οι ασκήσεις αποτελούν τον προθάλαμο στον οποίο εφόσον αντιληφθούν ότι κάτι συμβαίνει θα οδηγηθούν σ’ έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να ζητήσουν βοήθεια . Αυτός είναι ο σκοπός των ασκήσεων .
ΕΡ: Θέλω να σε πάω τώρα σ’ ένα άλλο θέμα . Αυτό της συγχώρεσης. Τένια αν κάποιος φτάσει στο σημείο και ν’ αναγνωρίσει τα τραύματά του και να επιχειρήσει να τα διαχειριστεί αλλά δεν θέλει να συγχωρήσει γιατί …γιατί δεν θέλει. Μπορεί να κατανοήσει αλλά δεν περνάει στην συγχώρεση, εκτιμάς ότι για ν’ απελευθερωθεί από το τραύμα πρέπει η συγχώρεση να είναι αναγκαία συνθήκη ;
Τ.Μ.: Νανά όταν μιλάμε για συγχώρεση, δεν εννοούμε να συγχωρήσω τον άλλον. Η συγχώρεση αφορά τον δικό μας εαυτό. Να συγχωρέσουμε δηλαδή εμάς γι’ αυτό που υποστήκαμε, γιατί δεν μπορέσαμε να το αντιληφθούμε νωρίτερα και να το θεραπεύσουμε. Εγώ πρέπει να συγχωρήσω εμένα για την αμέλεια προς τον δικό μου εαυτό! Δεν είμαστε Θεοί να συγχωρήσουμε κανέναν.Δεν συγχωρούμε τους τρίτους. Συγχωρούμε τον εαυτό μας που δεν τον κάναμε ν’ αντιληφθεί την αξία του αφενός και αφετέρου ν’ αντιληφθεί ο άνθρωπος ότι έχει έναν ανώτερο εαυτό. Καθένας είναι μοναδικό πλάσμα και ο εαυτός μας περιμένει να τον τιμήσουμε. Αν λοιπόν τα χρόνια που υπέφερες δεν τον τίμησες τον εαυτό σου, μην νιώθεις ενοχές γι’ αυτό Συγχωρέσε τον και προσπάθησε να τον αξιοποιήσεις με τις δυνάμεις που έχεις Την μάνα μου ή τον πατέρα μου δεν τους συγχωρώ, μπορώ όμως να κατανοήσω το πόση άγνοια είχαν για τα δικά τους θέματα.
ΕΡ: Το βιβλίο σου απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες;
Τ.Μ.: Νανά ο εγκέφαλος ωριμάζει γύρω στα 27 χρόνια. Αναφέρομαι δηλαδή στην ηλικία εκείνη που αντιλαμβανόμαστε τι συνέπεια έχουν οι πράξεις μας, για μας καταρχάς και μετά για τους άλλους. Περίπου σε αυτή την ηλικία από τα 25 – 27 και μετά, όταν φύγουμε από το οικογενειακό μας περιβάλλον, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτό το βιβλίο λοιπόν μπορεί να το ξεκινήσουν όλοι από την ηλικία που υπάρχει μια συναισθηματική εξέλιξη του εγκεφάλου, όταν αρχίζω ν’ αντιλαμβάνομαι ότι κάτι δεν πάει καλά με μένα…
ΕΡ: Και αν το βιβλίο το επιλέξει μια γυναίκα ή ένας άντρας που είναι εξήντα χρονών και έχουν καταναλώσει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ζωής τους, στην θλίψη, πιθανόν στην κατάθλιψη, αποκαμωμένοι από φόβους, υιοθετώντας έναν ρόλο « αόρατου ενήλικα» ή επαναστάτη, ή θύματος ή φροντιστή όλων, έχουν ελπίδα ν’ αλλάξουν την ζωή τους ακόμη και σε αυτή την ηλικία;
Τ.Μ.: Μέχρι να κλείσουμε τα μάτια μας Νανά μπορούμε να έχουμε την ζωή που μας αξίζει!
Θα μπορούσα να συνεχίσω ν’ ακούω την Τένια ώρα πολλή ! Η φωνή της είναι τόσο σταθερή και μελωδική, τόσο καταπραϋντική και αγχολυτική που δεν σας κρύβω ότι θα ήθελα πάρα πολύ να έχει η Τένια έναν δικό της χώρο σ’ ένα κανάλι, χωρίς φαραωνικά σκηνικά, χωρίς πολυκοσμία, χωρίς περιττούς θορύβους ολόγυρα. Θα ήθελα να κάθεται σε μια πολυθρόνα άνετη, να ξεφυλλίζει ένα βιβλίο και να μας απευθύνεται. Μήπως είναι που εγώ δεν αντέχω ακόμη περισσότερο βία στην καθημερινότητα που ψάχνει να εισβάλλει και από την τηλεόραση; Μήπως είναι που μ’ έχει καταβάλλει η αδιανόητη κτηνωδία του ανθρώπινου είδους και αποζητώ μια κουβέντα μ’ έναν άνθρωπο που ξέρει με τρυφερότητα ν’ αγγίζει θέματα ψυχής;
Πριν κλείσω την συζήτηση την ρώτησα αν τελικά η ιδανική οικογένεια υπάρχει μόνο στην διαφήμιση. Η Τένια γελάει και μου απαντά ότι ωραία οικογένεια είναι εκείνη που κρατάει ανοιχτή την επικοινωνία όλων μεταξύ τους, όπου ο καθένας ισότιμα μπορεί να εκφράσει ανησυχίες, φόβους , επιθυμίες και αμφισβητήσεις.
Αν και δεν είμαι αισιόδοξη για το πόσοι διαβάζετε βιβλία ( εγώ διαβάζω ακόμη τα χάρτινα βιβλία, γιατί αγαπώ πάρα πολύ την μυρωδιά του χαρτιού και που αυτή δεν μπορώ να την συναντήσω σε μια ηλεκτρονική έκδοση ), αν επιλέξετε το βιβλίο της Τένιας, είμαι σίγουρη ότι θα βρείτε εκεί μέσα πιθανόν τον εαυτό σας ή και κάποιον αγαπημένο σας και είμαι σίγουρη ότι θα κατανοήσετε τι μπορείτε να κάνετε για να ζήσετε όπως σας και μας αξίζει .
