Το αυτοσαμποτάζ δεν εμφανίζεται ποτέ με θόρυβο. Δεν μπαίνει στη ζωή μας σαν ανεπιθύμητος επισκέπτης· αντιθέτως, φοράει το πιο οικείο μας πρόσωπο. Είναι η μικρή φωνή που λέει «δεν πειράζει, άστο για αύριο», η αμφιβολία που ψιθυρίζει «δεν είσαι αρκετά καλός», ή το ξαφνικό φρένο τη στιγμή που πάμε να κάνουμε ένα βήμα εξέλιξης.
Κι όμως, δεν γεννιέται από αδυναμία. Συνήθως γεννιέται από φόβο.
Τι είναι πραγματικά το αυτοσαμποτάζ;
Αυτοσαμποτάζ είναι κάθε συμπεριφορά που υπονομεύει τους ίδιους μας τους στόχους. Μπορεί να είναι εμφανές — όπως το να μην ολοκληρώνουμε μια δουλειά — ή πολύ πιο υπόγειο, όπως το να επιλέγουμε ανθρώπους και συνθήκες που ξέρουμε εξ αρχής ότι μας περιορίζουν.
Μπορεί να εκφραστεί ως:
- αναβλητικότητα
- υποτίμηση των ικανοτήτων μας
- αυτοκριτική που αγγίζει τα όρια της αυτοτιμωρίας
- σχέσεις που επιλέγουμε «ενώ ξέρουμε καλύτερα»
- φόβος επιτυχίας τόσο μεγάλος όσο και ο φόβος αποτυχίας
Το πιο δύσκολο; Πολλές φορές το αυτοσαμποτάζ μοιάζει με «λογική σκέψη». Δεν το αντιλαμβανόμαστε.
Γιατί σαμποτάρουμε τον εαυτό μας;
Πίσω από το αυτοσαμποτάζ κρύβονται μηχανισμοί αυτοπροστασίας. Το μυαλό μας προτιμά το γνώριμο από το επικίνδυνα καινούριο — ακόμη κι αν το «γνώριμο» είναι δυσάρεστο.
Συχνές ρίζες:
- Φόβος αλλαγής: «Κι αν αλλάξω και χάσω αυτά που ξέρω;»
- Φόβος επιτυχίας: «Αν τα καταφέρω, μετά τι περιμένουν από μένα;»
- Παλιά τραύματα ή χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Ασυνείδητες πεποιθήσεις όπως «δεν αξίζω κάτι καλύτερο»
- Άγχος για το άγνωστο
Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, το αυτοσαμποτάζ συχνά είναι μια προσπάθεια να αισθανθούμε ασφαλείς.
Τα σημάδια που αξίζει να προσέξουμε
Μερικές φράσεις που επαναλαμβάνονται συχνά από ανθρώπους που αυτοσαμποτάρονται:
- «Τι νόημα έχει; Δεν θα αλλάξει κάτι.»
- «Δεν είμαι έτοιμος ακόμα.»
- «Ας μην το προσπαθήσω, θα απογοητευτώ.»
- «Όλο και κάτι θα πάει στραβά.»
Και συνήθειες:
- Ξεκινάμε με ενθουσιασμό και μετά βρίσκουμε δικαιολογίες.
- Δυσκολευόμαστε να ολοκληρώσουμε σημαντικά έργα.
- Επιλέγουμε ανθρώπους που μας υποτιμούν.
- Ακυρώνουμε ευκαιρίες την τελευταία στιγμή.
Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο
Η έξοδος δεν είναι μια ηρωική πράξη· είναι μικρές καθημερινές κινήσεις.
1. Αναγνώριση
Η συνειδητοποίηση είναι το 50% της διαδρομής. Να βλέπουμε το μοτίβο χωρίς ενοχές.
2. Απαλή, όχι αυστηρή αυτοκριτική
Η σκληρότητα δεν λύνει ποτέ τίποτα. Η καλοσύνη όμως μπορεί να δημιουργήσει χώρο για αλλαγή.
3. Μικρά, μετρήσιμα βήματα
Όχι «από αύριο όλα αλλάζουν».
«Από σήμερα κάνω ένα βήμα».
Αυτό είναι ρεαλιστικό. Και πραγματοποιήσιμο.
4. Αλλαγή παρέας — και νοοτροπίας
Το περιβάλλον μας διαμορφώνει τη διαδρομή μας. Όταν περιτριγυρίζεσαι από ανθρώπους που σε υποτιμούν, σύντομα κάνεις κι εσύ το ίδιο στον εαυτό σου.
5. Αποδοχή της επιτυχίας
Ναι, η επιτυχία απαιτεί θάρρος. Κι όμως, είναι δικαίωμα — όχι απειλή.
Το αυτοσαμποτάζ δεν δείχνει ποιοι είμαστε. Δείχνει τι φοβόμαστε.
Κι όταν αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τους φόβους αυτούς με συμπόνια και όχι με ενοχή, τότε δεν τους αφήνουμε πια να οδηγούν.
Ίσως ο δρόμος να μην είναι άμεσος. Ίσως να έχει πισωγυρίσματα. Αλλά είναι ένας δρόμος που οδηγεί πίσω σε εμάς — σε αυτό που πραγματικά θέλουμε να γίνουμε.
Και αυτή είναι η πιο γενναία πράξη προς τον εαυτό μας
