Στις ανθρώπινες σχέσεις, όλοι κάποια στιγμή νιώθουμε ότι αδικηθήκαμε ή ότι ο άλλος δεν μας καταλαβαίνει. Ωστόσο, υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στο να βιώνουμε μια δύσκολη φάση και στο να εγκλωβιζόμαστε στον ρόλο του θύματος. Ένας ρόλος που μπορεί να μοιάζει παρηγορητικός, αλλά τελικά μας στερεί τη δύναμη και την ευθύνη της ζωής μας.
Τι σημαίνει “παίζω τον ρόλο του θύματος”;
Ο ρόλος του θύματος δεν αφορά μόνο τις αντικειμενικές συνθήκες, αλλά την εσωτερική στάση απέναντι στα γεγονότα. Το άτομο που ταυτίζεται με το θύμα:
- νιώθει ότι η ζωή του “συμβαίνει” χωρίς εκείνο να μπορεί να την αλλάξει,
- αισθάνεται συχνά αδικημένο ή παρεξηγημένο,
- αναζητά επιβεβαίωση μέσα από τον οίκτο ή τη συμπόνια των άλλων,
- δυσκολεύεται να θέσει όρια ή να αναλάβει πρωτοβουλίες.
Η βασική πεποίθηση είναι: «Δεν φταίω εγώ – φταίνε οι άλλοι».
Αυτή η φράση, επαναλαμβανόμενη με διάφορους τρόπους, λειτουργεί σαν άμυνα απέναντι στον πόνο της ευθύνης.
Ενδείξεις ότι ίσως έχεις υιοθετήσει τον ρόλο του θύματος
- Επαναλαμβανόμενες σχέσεις με ανισορροπία — Νιώθεις συχνά ότι δίνεις περισσότερα απ’ όσα λαμβάνεις, αλλά παραμένεις ελπίζοντας ότι ο άλλος «θα αλλάξει».
- Φόβος για σύγκρουση — Αποφεύγεις να εκφράσεις θυμό ή ανάγκες, για να μη χάσεις τον άλλον.
- Αίσθηση αδυναμίας — Πιστεύεις ότι “δεν μπορείς να κάνεις τίποτα” για να βελτιώσεις την κατάσταση.
- Αναζήτηση ενοχής — Ακόμα κι όταν κάτι πάει καλά, νιώθεις ότι δεν το αξίζεις ή ότι κάποιος θα σε τιμωρήσει.
- Επικέντρωση στην αδικία — Ανακυκλώνεις συνεχώς παλιές πληγές, σαν να ορίζουν το παρόν σου.
Αν αναγνωρίζεις αρκετά από τα παραπάνω, πιθανόν έχεις μπει σε έναν φαύλο κύκλο συναισθηματικής εξάρτησης και αυτο-ακύρωσης.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Συχνά, ο ρόλος του θύματος δεν είναι επιλογή, αλλά αποτέλεσμα:
- παιδικών εμπειριών όπου το άτομο δεν είχε φωνή ή ασφάλεια,
- σχέσεων όπου το συναίσθημα της αξίας εξαρτιόταν από τους άλλους,
- ή μιας κουλτούρας που επιβραβεύει τη “θυσία” και την υπομονή ως αρετές.
Το θύμα δεν είναι “αδύναμο” — είναι τραυματισμένο. Και ο ρόλος αυτός λειτουργεί ως τρόπος επιβίωσης.
Πώς μπορώ να βγω από αυτόν τον ρόλο;
- Αναγνώρισε την ευθύνη σου χωρίς να αυτοκατηγορηθείς.
Ευθύνη δεν σημαίνει φταίξιμο — σημαίνει δύναμη να αλλάξεις. - Παρατήρησε το λεξιλόγιό σου.
Αν λες συχνά “δεν μπορώ”, “δεν γίνεται”, “φταίει ο άλλος”, δοκίμασε να το αντικαταστήσεις με “επιλέγω”, “προσπαθώ”, “αξίζω”. - Θέσε όρια με συνέπεια και σεβασμό.
Το “όχι” δεν είναι απόρριψη· είναι αυτοφροντίδα. - Ζήτησε βοήθεια.
Ένας ψυχολόγος μπορεί να σε βοηθήσει να δεις πού τελειώνει η ευαισθησία και πού αρχίζει η αυτο-υπονόμευση. - Καλλιέργησε την αυτοσυμπόνια.
Δεν χρειάζεται να πολεμήσεις το “θύμα” μέσα σου· χρειάζεται να το καταλάβεις και να το αγκαλιάσεις, για να το απελευθερώσεις.
Τελική σκέψη
Το να βγεις από τον ρόλο του θύματος δεν σημαίνει να πάψεις να νιώθεις πόνο· σημαίνει να σταματήσεις να αφήνεις τον πόνο να καθορίζει ποιος είσαι.
Η αληθινή δύναμη δεν είναι στο να μην πληγωθείς ποτέ — είναι στο να μάθεις να στέκεσαι ξανά, με αλήθεια και αγάπη για τον εαυτό σου.
