Σύνδρομο Burnout: Τι είναι;

Τι συμβαίνει όταν οι ρυθμοί της δουλειάς μας εξαντλούν, σωματικά και ψυχικά, και το μυαλό μας στριφογυρνά συνεχώς γύρω από αυτή; Δεν είναι λίγοι αυτοί που αναφέρουν ότι νιώθουν εξάντληση, κόπωση ή εξουθένωση, λόγω του στρεσογόνου τρόπου ζωής και των αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων. Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να προέρχονται από διάφορες καταστάσεις υγείας, μια εκ των οποίων, είναι το σύνδρομο Burnout.

Το σύνδρομο Burnout είναι μια κατάσταση συναισθηματικής, σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, η οποία προκαλείται από υπερβολικό και παρατεταμένο στρες, κυρίως εξαιτίας της εργασίας. Συνήθως, εμφανίζεται όταν κανείς αισθάνεται καταβεβλημένος, συναισθηματικά εξαντλημένος και ανίκανος να ανταποκριθεί στις συνεχείς απαιτήσεις.

Καθώς το άγχος συνεχίζει, αρχίζει να χάνεται το ενδιαφέρον και το κίνητρο που οδήγησε το άτομο να αναλάβει έναν συγκεκριμένο ρόλο στην αρχή. Η εξάντληση αυτή μειώνει την παραγωγικότητα και την ενέργεια, αφήνοντας το άτομο να νιώθει όλο και πιο αβοήθητο, κυνικό ή ακόμα και αγανακτισμένο. Τελικά, μπορεί να νιώθει ότι δεν έχει τίποτα άλλο να δώσει.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης διαχέονται σε κάθε τομέα της ζωής, συμπεριλαμβανομένου του σπιτιού και της κοινωνικής ζωής. Η εξουθένωση μπορεί επίσης να προκαλέσει μακροπρόθεσμες αλλαγές στο σώμα που μας καθιστούν πιο ευάλωτους σε ασθένειες, όπως το κρυολόγημα και η γρίπη.

Τύποι Burnout

To σύνδρομο Burnout διαχωρίζεται σε 3 διαφορετικούς τύπους αναλόγως με το αίτιο που το προκαλεί.

Overload Burnout (υπερφόρτωση)

Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο δουλεύει όλο και πιο σκληρά και γίνεται ξέφρενο στην επιδίωξή του για επιτυχία. Στην περίπτωση αυτή, μπορεί να είναι διατεθειμένο να ρισκάρει την υγεία και την προσωπική του ζωή για να νιώσει επιτυχημένος/η στη δουλειά του.

Under-challenge Burnout (δεν υπάρχει πρόκληση)

Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο αισθάνεται υποτιμημένο και βαριεστημένο στην εργασία του. Ίσως αυτή να μην του παρέχει ευκαιρίες μάθησης ή να μην έχει χώρο για επαγγελματική ανάπτυξη. Στην περίπτωση αυτή, το άτομο μπορεί να αποστασιοποιηθεί από την εργασία του, να γίνει κυνικό και να αποφύγει τις ευθύνες.

Neglect Burnout (αίσθημα παραμέλησης)

Αυτό συμβαίνει όταν κανείς αισθάνεται αβοήθητος στην εργασία του. Εάν τα πράγματα δεν πάνε καλά, μπορεί να πιστεύει ότι είναι ανίκανος να φέρει εις πέρας τις ευθύνες του. Αυτή η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να συνδέεται στενά με το «σύνδρομο του απατεώνα», μια ψυχολογική κατάσταση, στην οποία το άτομο αμφιβάλλει για τις δεξιότητες, τα ταλέντα ή τα επιτεύγματά του.

Burnout: συμπτώματα

Το σύνδρομο Burnout εμφανίζεται διαφορετικά σε κάθε άτομο και μπορεί να επηρεάσει είτε σωματικά, είτε ψυχικά, είτε συναισθηματικά ή και των συνδυασμό των παραπάνω. Συνήθως, εμφανίζονται σταδιακά και είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν εγκαίρως, προκειμένου να μην προκληθούν άλλες συνέπειες. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν.

Σωματικά

Κόπωση
Χαμηλό ανοσοποιητικό
Συχνοί πονοκέφαλοι ή μυϊκοί πόνοι
Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου

Συναισθηματικά

Αίσθημα αποτυχίας και αυτο-αμφιβολίας
Αίσθημα ήττας
Απομόνωση
Απώλεια κινήτρων
Όλο και πιο κυνική και αρνητική προοπτική
Μειωμένη ικανοποίηση και αίσθηση ολοκλήρωσης

Συμπτώματα κατά τη διάρκεια της εργασίας

Αποχώρηση από τις ευθύνες
Απομόνωση από τους άλλους
Αναβολή (χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να ολοκληρωθεί μια αρμοδιότητα)
Μεταφορά της απογοήτευσης στους συναδέλφους
Παρακάμπτοντας τη δουλειά ή άφιξη στην εργασία αργά και αναχώρηση νωρίς (1)(2)

Burnout και κατάθλιψη

Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης μπορεί συχνά να μοιάζουν με συμπτώματα πιο σοβαρών ιατρικών καταστάσεων. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν διαταραχές διάθεσης που σχετίζονται με την ψυχική υγεία.

«Συχνά, η εξουθένωση και η κατάθλιψη μπορεί να αντικατοπτρίζουν η μία την άλλη», εξηγεί ο Δρ Borland. «Ωστόσο, η κατάθλιψη είναι μια διαγνώσιμη κατάσταση ψυχικής υγείας, ενώ η επαγγελματική εξουθένωση δεν είναι».

Δεν είναι αυτή η μόνη διαφορά. Σε αντίθεση με την κατάθλιψη, η επαγγελματική εξουθένωση τείνει να είναι μια απάντηση σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον ή κατάσταση – ας πούμε, να εργάζεστε περισσότερες ώρες από το συνηθισμένο ή να αντιμετωπίζετε κάτι συγκεκριμένο που συμβαίνει στη ζωή σας.

Αντίθετα, «η κατάθλιψη δεν χρειάζεται να είναι απόκριση σε ένα συγκεκριμένο έναυσμα», λέει ο Δρ Borland. «Αισθάνεστε μια αίσθηση αναξιότητας, ένα αίσθημα ανικανότητας, όσον αφορά την αλλαγή πτυχών της ζωής σας; Οι αιτίες της κατάθλιψης τείνουν να είναι ευρύτερες γενικά, ενώ με την εξουθένωση, μπορούμε πραγματικά να εντοπίσουμε τι προκαλεί αυτά τα είδη συμπτωμάτων».

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης τείνουν επίσης να είναι πιο γενικά, προσθέτει. «Φανταστείτε ότι βιώνετε κατάθλιψη και επισκεφτείτε μια βίλα στη Νότια Γαλλία», λέει ο Δρ Borland. «Η πραγματικότητα είναι ότι αυτά τα συμπτώματα κατάθλιψης θα σας συνοδεύσουν σε αυτό το ταξίδι». Εάν αντιμετωπίζετε εξουθένωση, ωστόσο, θα έχετε μια διαφορετική εμπειρία επισκεπτόμενοι την ίδια βίλα. «Μόλις απομακρυνθείτε από τη δουλειά ή οτιδήποτε άλλο είναι αυτό που προκαλεί την εξάντληση, θα μπορείτε να απολαύσετε αυτές τις διακοπές και να χαλαρώσετε», εξηγεί. «Αν νιώθετε κατάθλιψη, πιθανότατα δεν θα το κάνετε».

Πού οφείλεται το Burnout;

Η εξουθένωση του burnout, πηγάζει από την εργασία του ατόμου. Όμως, οποιοσδήποτε αισθάνεται καταπονημένος και υποτιμημένος κινδυνεύει να το βιώσει. Από τον εργατικό υπάλληλο γραφείου που δεν έχει κάνει διακοπές εδώ και χρόνια, μέχρι την απογοητευμένη μητέρα που μένει στο σπίτι που φροντίζει τα παιδιά, τις δουλειές του σπιτιού και έναν ηλικιωμένο γονέα.

Το σύνδρομο αυτό, δεν προκαλείται αποκλειστικά από αγχωτική εργασία ή υπερβολικές ευθύνες. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να αποτελούν αίτια, είναι ο τρόπος ζωής του ατόμου και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Στην πραγματικότητα, οι συνήθειες που έχει στον ελεύθερό του χρόνο και ο τρόπος με τον οποίο βλέπει τον κόσμο μπορεί να παίξει εξίσου σημαντικό ρόλο στην πρόκληση υπερβολικού άγχους, παράλληλα με τις απαιτήσεις της εργασίας ή του σπιτιού.

Αιτία που σχετίζονται με την εργασία

Αίσθηση ότι έχουμε ελάχιστο ή καθόλου έλεγχο στη δουλειά
Έλλειψη αναγνώρισης ή ανταμοιβής για καλή δουλειά
Ασαφείς ή υπερβολικά απαιτητικές προσδοκίες εργασίας
Κάνοντας δουλειά που είναι μονότονη ή χωρίς πρόκληση
Εργασία σε χαοτικό περιβάλλον ή περιβάλλον υψηλής πίεσης

Αίτια που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής

Πολλές ώρες εργασίας, χωρίς αρκετό χρόνο για κοινωνικοποίηση ή χαλάρωση
Έλλειψη στενών, υποστηρικτικών σχέσεων
Αναλαμβάνοντας πάρα πολλές ευθύνες, χωρίς αρκετή βοήθεια από άλλον
Έλλειψη ύπνου

Αίτια που αφορούν την προσωπικότητα του ατόμου

Τάσεις τελειομανίας
Απαισιόδοξη άποψη για τον ίδιο και τον υπόλοιπο κόσμο.
Η ανάγκη να έχει τον έλεγχο, απροθυμία να αναθέσει αρμοδιότητες σε άλλους.(1)

Αντιμετώπιση του Burnout

Η εξουθένωση αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, καθιστώντας δύσκολη τη διαχείριση της εργασίας και των υπολοίπων ευθυνών. Αφού εντοπιστούν τα συμπτώματα, υπάρχουν τρόποι για να αποφευχθεί μια συνέπεια που μπορεί να προκληθεί από αυτά.